مهار کرونا و اقتدار دولت‌ها

مهدی ملاحی، تحلیلگر سیاسی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: پیامدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ناشی از مسائل زیست‌محیطی هم‌اکنون مهم‌ترین چالش جوامع بشری است. آلودگی‌ها، زباله‌ها، تنش آبی، کمبود منابع، تغییرات اقلیمی، پیامدهای گرمایش زمین، بیماری‌های واگیردار و ده‌ها مسئله دیگر، پایداری جوامع را تهدید می‌کند.

وی افزود: رویکردهای علوم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در مسائل زیستی از مؤلفه‌های عمده گزارش‌های بین‌المللی است اما همین علوم در برخی از کشورها چندان جایگاهی در سیاست‌گذاری‌ها، تصمیم‌سازی‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای ندارند. این علوم در جهان پسا کرونایی نقش مهمی در برجسته کردن مفهوم و پیامدهای مسائل زیست‌محیطی برای سیاست‌گذاران، تصمیم سازان، تصمیم گیران و مردم، جهت بازاندیشی در رفتار خواهد داشت.

ویروس‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در کمین بشر

این تحلیلگر سیاسی تصریح کرد: بعد از مبارزه با ویروس‌های طبیعی، نوبت ویروس‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی فرامی‌رسد، این ویروس‌ها می‌توانند سلامت ما و سیستم ایمنی بدن ما را در برابر امراض طبیعی یا ویروس‌های طبیعی ضعیف کنند. در این شرایط علوم اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با شناسایی این بیماری‌ها می‌توانند برای درمانشان راهکار تجویز کنند و چنانچه به این علوم در جهان توجه نشود، آسیب‌پذیری مردم جهان در برابر ویروس‌های جدید در آینده همچون امروز بالا خواهد بود.

ملاحی گفت: سرعت تغییرات سیستم‌ها و سامانه‌های دفاعی و امنیت زیستی بشر در برابر سرعت تغییرات زیست‌محیطی بسیار کندتر شده و چنانچه بدین‌صورت پیش رود، مزیت‌های رقابتی بشر از دست خواهد رفت و موجودات جدیدی مانند ویروس کرونا، سهم زیستی بشر را بر روی کره زمین تصاحب خواهند کرد.

وی عنوان کرد: در سال ۱۳۸۸ تحقیقاتی بین رشت‌هایی با موضوع «تأثیر تخریب محیط‌زیست بر نارضایتی سیاسی مردم استان هرمزگان» و در سال ۱۳۹۳ تحقیقی با موضوع «امنیت زیست‌محیطی در خلیج‌فارس از سال ۱۹۸۰(با شروع جنگ عراق علیه ایران)» با رویکرد انتقادی در کشور ایران و هند به پایان رساندم که در آن زمان مورد تقدیر رایزن علمی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در این تحقیقات به تهدیدات و چالش‌های اجتماعی،سیاسی، اقتصادی و امنیت زیست‌محیطی  در سطح استانی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در آینده اشاره شده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: چنانچه تصمیم گیران و برنامه ریزان استان شناختی از موضوعات جدید در علم سیاست داشتند، راه‌کارها و پیشنهادها را موردتوجه قرار می‌دادند، هرچند در سطح ملی برخی از این پیشنهاد‌ها و راهکارها موردتوجه نهادهای مرتبط قرار گرفت.

چالش صلاحیت دولت‌ها در دوران پسا کرونا

ملاحی اضافه کرد: شیوع جهانی ویروس کرونا نیز مانند سقوط دیوار برلین و حملات ۱۱ سپتامبر، تبعات، پیامدها و خسارات گسترده‌تری خواهد داشت و بی‌تردید، همان‌طور که این بیماری زندگی بسیاری از خانواده‌ها را متلاشی و بازارهای مالی منطقه‌ای و جهانی را مختل کرده در آینده صلاحیت برخی دولت‌ها را با چالشی جدید مواجه خواهد کرد و تغییراتی را در قدرت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در سطح جهان به وجود خواهد آورد.

وی تصریح کرد: جان آلن معتقد است؛ این بیماری باعث تغییر در ساختار بین‌المللی قدرت خواهد شد و کشورهای پیروز، تاریخ کرونا را خواهند نوشت. موفقیت نسبی دولت‌ها در غلبه بر اثرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این پدیده باعث افزایش اقتدار دولت‌ها در داخل و خارج از مرزهای خود خواهند شد به‌عبارتی‌دیگر مهار کرونا رابطه مستقیم با اقتدار دولت‌ها دارد.

تدبیر مقام معظم رهبری

این استاد دانشگاه گفت: تدوین نقشه راه برای تحقق جهش تولید در کشور با کمک جامعه دانشگاهی و به اتکای ظرفیت‌های داخلی و مجموعه‌های دانش‌بنیان، همگام با افزایش ابزارهای قدرت شامل قوت اقتصادی، قوت علمی، قوت سیاسی، قوت تبلیغی، نیروی انسانی جوان، قوت نظامی، قوت بهداشت و درمان، قوت فرهنگی و قوت مجازی، جهت غلبه بر تغییرات و اثرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در کشور که در پیام نوروزی سال ۱۳۹۹ مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) اشاره شده است، ضرورت دارد تا شاهد خسارات سنگین بر ساختار نظام سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور نباشیم.

ملاحی عنوان کرد: مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) با دیدن واقعیات و شناخت تهدیدها و فرصت‌ها و واردکردن نیروهای مسلح به عرصه دفاع بیولوژیکی به‌نوعی کشور را در برابر حملات بیولوژیکی در آینده آماده و ایمن کرده‌اند. این در حالی است که هنوز خیلی از دولتمردان و نخبگان سیاسی کشورهای جهان تهدید را جدی نگرفتند و چنانچه این بحران ادامه یابد نظام سیاسی آن‌ها دچار تغییراتی خواهد شد.

وی افزود: جامعه شناسان کلاسیک همواره مواردی مانند فردگرایی شدید، کاهش اخلاق جمعی و اختلال در مسئولیت‌پذیری اجتماعی را ازجمله مسائل و دغدغه‌های جوامع مدرن می‌دانستند، لذا تعهد و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در وضعیت فعلی و بحرانی جامعه می‌تواند از تبعات پرهزینه این تهدید جلوگیری کند.

کرونا؛ یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخ بشر

وی در پایان افزود: گرچه شیوه و سبک زندگی متفاوت افراد در میزان مسئولیت‌پذیری آنان دخالت دارد، اندیشه و عملکرد آن‌ها نیز بیش از هر چیزی تحت تأثیر ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آنان است. بازاندیشی در اصلاح رفتار اجتماعی و سبک زندگی  از سوی مردم و اعتماد و استقبال از اقتدار دولت‌ها برای جلوگیری از انتشار ویروس به‌ویژه در شرایط کنونی می‌تواند عبور از گردنه کرونا را تسهیل کند، زیرا دوران کرونا را می‌توان یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخ بشری دانست.