گفت‌وگوهای فرهنگی و اجتماعی

دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو و مصاحبه با صاحب‌نظران، مسائل مختلف فرهنگی و اجتماعی را بررسی می‌کند. در این بخش، به ویژه از همکاری خبرگزاری‌های جهاد دانشگاهی، یعنی ایسنا و ایکنا بهره گرفته‌ایم. بنابراین، اغلب مطالب این بخش از ایسنا و ایکنا نقل شده است. این اخبار با کمک و درخواست دفتر مطالعات فرهنگی تهیه شده است.

در جهان پساکرونا با مسائل هویتی جدیدی مواجه خواهیم شد
داود فیرحی (استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران)

در جهان پساکرونا با مسائل هویتی جدیدی مواجه خواهیم شد

معتقدم، کرونا باعث ایجاد انقلابی در روابط انسان‌ها نمی‌شود و به تعبیری، کرونا آخرالزمان نیست؛ هرچند که می‌تواند به‌عنوان یک پدیده و بحران اجتماعی تغییراتی را در جوامع ایجاد کند. در مورد بحران کرونا همچون بسیاری از بحران‌های اجتماعی دیگر، بیش از حد اغراق شده است. هرچند در جریان شیوع ویروس کرونا، نقش دولت‌ها برجسته شد اما در جهان پساکرونا دولت‌ها همچنان روند کوچک شدن‌شان را ادامه می‌دهند. شاید در کوتاه مدت برای دولت‌ها اقتدار ایجاد شود، اما از دست رفتن وجه دموکراتیک آنها، امری بعید است. در جهان پساکرونا، ما با مسائل هویتی جدیدی مواجه خواهیم شد؛ قسمت‌های مجازی زندگی واقعی‌تر می‌شوند و این امر به «تنهایی انسان مدرن» دامن خواهد زد. چهره‌ها گم و احتمالاً شماره ملی‌ها برجسته می‌شوند و مواجهه ما بیشتر با اکانت‌ها خواهد بود. حتی برای نظام‌های حقوقی هم، اکانت‌ها بیش‌ از افراد و شخصیت حقیقی‌شان اهمیت خواهد یافت.

ادامه مطلب
پیامدهای کرونا بر جهان اسلام
دکتر عبدالهادی فقهی‌زاده (معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در گفتگو با دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی بررسی کرد:

پیامدهای کرونا بر جهان اسلام

در اوج تعطیلی برخی مناسک دینی جمعی و در آستانه ماه مبارک رمضان، جناب آقای دکتر فقهی‌زاده، معاون محترم قرآن و عترت وزارت ارشاد، فرصتی را در اختیار ما قرار دادند تا در گفت‌وگو با ایشان دیدگاه‌هایشان را درخصوص پیامدهای شیوع ویروس کرونا و تأثیر آن بر مناسک دینی در جهان اسلام جویا شویم.

ادامه مطلب
«پساکرونا» تعبیری مبهم و اغواگر است
پرویز امینی (جامعه‌شناس)

«پساکرونا» تعبیری مبهم و اغواگر است

گمانه‌زنی‌های مختلفی هم نیز درباره تأثیرات فرابهداشتی و فرااقتصادی کرونا مطرح شده است؛ اصطلاح پساکرونا متداول شده و صاحب‌نظران و افراد مختلف از اقشار گوناگون درباره وضعیت معرفت و سیاست و فرهنگ و روابط بین‌الملل و به‌طور کلی اوضاع انسان و جهان در پساکرونا و حتی همین حالا سخن می‌گویند. بعضی معتقدند که کرونا نظم جدید و کاملاً متفاوتی را پایه‌گذاری خواهد کرد و مسائلی از این دست. در این زمینه با پرویز امینی استاد دانشگاه و جامعه‌شناس سیاسی به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا نظرات او را در این باره جویا شویم. او فرضیات مطرح‌شده را به دو دسته تقسیم و آنها را تحلیل کرده است. آنچه در ذیل می‌آید متن مشروح گفت‌وگوی تسنیم با پرویز امینی است:

ادامه مطلب
کرونا چه آینده‌ای را پیش‌روی ما گذشته است؟
ناصر فکوهی (استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران)

کرونا چه آینده‌ای را پیش‌روی ما گذشته است؟

کرونا در حالی در ابتدای ۲۰۲۰ بر دنیا سایه گسترانده بود که ۲۰۱۹ با جنبش‌های اعتراضی گسترده‌ای در سراسر دنیا به پایان رسیده بود. سالی که تجربه‌های خونین زیادی در خیابان‌های شهرهای مختلف دنیا داشت و همه‌گیری اعتراضاتش شهرهای زیادی را در بر می‌گرفت. از شیلی و هنگ‌کنگ تا لبنان و عراق و در مقاطعی هم خیابان‌هایی در ایران؛ اما همان‌طورکه اعتراضات مردمی در شهرهای زیادی در حال ویروسی‌شدن بود، یک‌باره یک همه‌گیری ناشناخته دکمه توقف بسیاری از امور از جمله اعتراضات مردمی را هم زد. ذات ابتلا به این بیماری که همه را مجبور کرده بود زندگی با فاصله‌ای از یکدیگر را تجربه کنند، عملا امکانی برای ادامه اعتراضات نگذاشت. در این میان دولت‌ها هم چندان از سیاست‌های خود عقب‌نشینی نکردند؛ معترضان که به خانه‌های‌شان رفتند، طرف دیگر ماجرا در زمین بدون مبارز به تاخت‌وتاز پرداخت. این موضوع دست‌مایه گفت‌وگویی با «ناصر فکوهی»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه شد تا با او درباره تأثیر کرونا بر اعتراضات اجتماعی و همچنین آینده اعتراضات مدنی در دنیای بعد از کرونا حرف بزنیم.

ادامه مطلب
فعالیتهای خودجوش در ایران بی‌نظیر است
تقی آزاد ارمکی (استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران)

فعالیتهای خودجوش در ایران بی‌نظیر است

کرونا با توجه به اینکه تمام ساحات زندگی ما را دچار تغییر کرده است می‌تواند به عنوان یک پدیده اجتماعی تلقی شود. از تغییراتی که در سبک زندگی ما ایجاد کرده تا تغییراتی که در مناسبات اجتماعی و… شاهد هستیم. در گفت‌وگو با «تقی آزادارمکی»، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، به بررسی ابعاد جامعه شناختی بحران کرونا در ایران پرداختیم.

ادامه مطلب
کرونا، داستان زندگی را تغییر می‌دهد
فاطمه بابائی‌سرور (مدرس زبان و ادبیات فارسی)

کرونا، داستان زندگی را تغییر می‌دهد

یک مدرس زبان و ادبیات فارسی درباره اثرات فرهنگی کروناویروس گفت: در پساکرونا رعایت الگوی مصرف و بخشش در جامعه ما بیشتر خواهد شد، از خشم جامعه کاسته می‌شود، عیب‌ها و نواقص یکدیگر را کمتر خواهیم دید و در کل از نظر اخلاقی رشد خواهیم کرد.

ادامه مطلب
کرونا تأثیری بر روند سکولاریسم ندارد
بیژن عبدالکریمی (عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه آزاد تهران)

کرونا تأثیری بر روند سکولاریسم ندارد

به نظر من باید کاری کرد که شکاف دولت ـ ملت‌ها کم شود و یک نوع وحدت و وفاق ملی برای مواجهه با بحران‌هایی که در آینده با آن مواجه خواهیم شد، ایجاد کرد. 

ادامه مطلب
دولت‌ها نگران محکومیت به سلطه‌گری در عرصه بهداشت و درمان نباشند
مریم رحمانی (استادیار جامعه شناسی دانشگاه بجنورد)

دولت‌ها نگران محکومیت به سلطه‌گری در عرصه بهداشت و درمان نباشند

استادیار جامعه شناسی دانشگاه بجنورد گفت: دولتها نگران نباشند از اینکه در عرصه سیاستگذاری‌های بهداشتی _ درمانی سلطه‌گر نامیده شوند، شاید این تنها سلطه‌گری در تاریخ بشر باشد که مردم در آینده بابت آن قدردان دولت‌هایشان خواهند بود.

ادامه مطلب
انتخاب ما از کرونا تهاجمی وسیع است یا فرصتی عظیم؟
جلیل مسعودی‌فرد (عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور خراسان شمالی)

انتخاب ما از کرونا تهاجمی وسیع است یا فرصتی عظیم؟

کرونا مانند بسیاری از مشکلاتی که طی قرن‌های گذشته وجود داشته است می‌تواند برای برخی یک تهاجم باشد و برخی دیگر نیز یک فرصت استثنائی که پس از درگیر شدن بسیاری از کشورها به این بیماری می‌توانیم بهتر از همیشه معنی دهکده جهانی را درک کنیم و اگر در گذشته تنها یک نام از دهکده جهانی وجود داشت، در حال حاضر با تمام وجود می‌توانیم آن را احساس کنیم.

ادامه مطلب
پیامدهای اجتماعی و فرهنگی کروناویروس در ایران
خبرگزاری ایسنای استان کردستان بررسی کرد:

پیامدهای اجتماعی و فرهنگی کروناویروس در ایران

در گفت و گو با دو تن از اساتید جامعه شناسی و علوم اجتماعی استان کردستان، با بررسی مصادیقی از واکنش های جامعه به بحران کروناویروس، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ادامه مطلب
جهان پساکرونا
حسین صابری ورزنه

جهان پساکرونا

بسته به شدت و مدت این پدیده ما شاهد برخی تبعات روان شناختی احتمالی کرونا و قرنطینه خواهیم بود؛ افراد با احتیاط بیشتری در روابط اجتماعی ورود می‌کند و بدین واسطه احساس تنهایی و عدم صمیمیت گسترش پیدا خواهد کرد.

ادامه مطلب
رابطه بین فرهنگ و پیشگیری از بیماری کرونا
عبرالزهرا نعامی

رابطه بین فرهنگ و پیشگیری از بیماری کرونا

با توجه به این که تا به حال دارو و یا واکسنی برای درمان و پیشگیری از بیماری کرونا در سراسر دنیا ساخته نشده است بنابراین تاکیدها بر تغییر رفتار افراد بر مصون ماندن از این بیماری است. قطعا رفتار تا حدود زیادی تحت تاثیر فرهنگ حاکم بر جامعه است.

ادامه مطلب
مهار کرونا و اقتدار دولت‌ها
مهدی ملاحی

مهار کرونا و اقتدار دولت‌ها

موفقیت نسبی دولت‌ها در غلبه بر اثرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این پدیده باعث افزایش اقتدار دولت‌ها در داخل و خارج از مرزهای خود خواهند شد به‌عبارتی‌دیگر مهار کرونا رابطه مستقیم با اقتدار دولت‌ها دارد.

ادامه مطلب
پساکرونا؛ دوران پیدایش پارادوکس‌های آشکار
مهدی میرزاده کوهشایی

پساکرونا؛ دوران پیدایش پارادوکس‌های آشکار

یک تحلیلگر جغرافیای سیاسی گفت: احتمالاً در دوران پساکرونا در پارادوکسی آشکار، شاهد رشد هم‌زمان و به تعبیری تشدید و رادیکالیزه شدن فردگرایی و جمع‌گرایی و همچنین رشد ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم، میهن‌دوستی انزواگرایانه و جهان‌وطنی خواهیم بود.

ادامه مطلب
کرونا پایه‌های دین را به چالش نمی‌کشد
یک عالم اهل سنت

کرونا پایه‌های دین را به چالش نمی‌کشد

یک عالم اهل سنت با بیان اینکه کرونا به چالش کشاننده پایه‌های دین نیست، گفت: کرونا معلم دین، اخوت و عشق ایمانی به حساب می‌آید و اخوت از مبنایی‌ترین مقوله کتاب مقدس قرآن شمرده می‌شود که باز کرونا منبه و مفسر آن است و گرد شبهه «شرور و نقش خدا در هستی» در دامن آن نمی‌نشیند.

ادامه مطلب