علی انتظاری
وجوه جامعه‌شناختی کرونا
(نقل از سایت عطنا ـ ۱۳ فروردین ۱۳۹۹)
- با توجه به اینکه ویروس کرونا مناسبات اجتماعی ما را به شدت تحت تأثیر قرار داده و خیلی از نهادهای اجتماعی را تعطیل یا فعال‌تر از گذشته کرده و شکل جدیدی از مناسبات اجتماعی را به وجود آورده، از این جهت حائز اهمیت است. به خصوص اینکه شرایطی به وجود آمده که مردم بیشتر از اینکه در محیط واقعی با هم ارتباط برقرار کنند در محیط مجازی با هم ارتباط می‌گیرند، در نتیجه فضای مجازی بر مناسبات واقعی سلطه و استیلای بیشتری پیدا کرده و این پیامدهای متعددی برای جامعه می‌تواند داشته باشد و تغییراتی را در ترکیبات اجتماعی می‌تواند به وجود بیاورد و نقش نهادهای مجازی و مناسبات مجازی را پررنگ‌تر از گذشته می‌کند. در نتیجه جامعه شناسی ما در اثر این بحران به سمت جامعه شناسی مجازی سوق پیدا می‌کند.
- از طرف دیگر بحران کرونا یک بحران فراملی است که همه کشورهای جهان را تحت تأثیر خود قرار داده و این یک وقوف جدیدی را نسبت به فرایندهای فراملی به وجود می‌آورد. یعنی وقوف گذشته یا آگاهی‌های گذشته نسبت به پدیده‌های فراملی را تقویت می‌کند و یک بصیرت جدیدی را به وجود می‌آورد، این هم جامعه شناسی ما را به سوی جامعه شناسی فراملی هدایت می‌کند. جامعه شناسی که الان داریم بیشتر جامعه شناسی ملی است که موضوعات را بیشتر در چارچوب مرزهای ملی مورد بررسی قرار می‌دهد و تبیین کننده متغیرهای ملی هستند. در حالی که با این اتفاق می‌توان پیش بینی کرد که جامعه شناسی ما به سمت جامعه شناسی فراملی رود و متغیرهای فراملی را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهد.
-
انسجام اجتماعی ما از این بحران تحت تأثیر قرار گرفته و تغییر کرده است. مناسبات ما در یک عرصه‌هایی مثل مناسبات خانوادگی و دید و بازدیدهای عید تحت تأثیر قرار گرفت. اما در عین حال ما متوجه شدیم که سرمایه‌هایی داریم که این سرمایه‌ها در دنیای امروز بی نظیر هستند. شما می‌بینید که بسیج و هیئت‌های مذهبی خیلی فعال در این موضوع ظاهر شدند. از ضدعفونی کردن معابر گرفته تا شکل گیری گروه‌های خیرین در گوشه کنار کشور برای کمک به آسیب دیدگان و… فعالیت می‌کنند. اینها یک انسجام جدیدی است که در جامعه ما به وجود آمده و این گروه‌ها نقش آفرینی مهمی داشته‌اند.
-
به اعتقاد من کرونا، نه تنها تأثیر منفی بر اعتماد عمومی نداشت بلکه اعتماد عمومی به حاکمیت را بیشتر کرد، می‌توان گفت بحران نشان داد که دولت می‌تواند نقش مؤثری در زندگی مردم داشته باشد و نقش دولت را پررنگ‌تر کرد.... دولت باید نشان دهد که در سیاست گذاری‌های خود از ظرفیت کارشناسی کشور و دانشگاه‌ها استفاده می‌کند. دانشگاه‌ها باید مشارکت خود در تصمیم سازی به رخ بکشند. این اقدامات می‌توانند برخی از آن ظرفیت‌های اعتمادزایی را بروز دهد.
-
به اعتقاد من حاکمیت در این قضیه خیلی موفق بود و نشان داد تعارضی بین علم و دین وجود ندارد. مراجع هم در این قضیه خیلی همراهی کردند و در کلیت قضیه نشان داده شد، به راحتی همه علما یک نظر کارشناسی را می‌پذیرند و در برابر نتایج علمی و پیشنهاد کارشناسان تواضع دارند، این مسئله نشان داد که در واقعیت قضیه، بین علم و دین معارضه‌ای وجود ندارد و در جامعه ما این موضوع حل شده است.
نظر شما :