مسائل اجتماعی پساکرونا جدی است

وقتی بحرانی اتفاق می‌افتد، حسب نوع، گستره، پوشش افرادی که در معرض آن بحران هستند، گروه‌های مختلفی درگیر بحران می‌شوند و طبیعتا برای کنترل آن، گروه‌های در معرض خطر بیشتر باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. بحران کووید- 19 که در بیشتر کشورهای دنیا شیوع پیدا کرده به دلیل نوع و شیوه انتقال ویروس ویژگی‌های خاص خودش را دارد. از آنجایی که مهم‌ترین راه پیشگیری در خانه ماندن است، فاصله‌های فیزیکی که باید وجود داشته باشد، شرایط را کمی سخت کرده است. دلیل آن، این است که روش‌های پیشگیری عمدتا با سبک زندگی فعلی ما خیلی تطبیق ندارد. یعنی بهداشت فردی و بهداشت محیط دو مولفه اصلی هستند که تقریبا هر دو بعد آن خیلی قوی نیست. نتیجه این شرایط، تصمیم به ماندن مردم در خانه‌هایشان است. از منظر اجتماعی در درون خانه چند مشکل داریم. نخست اینکه خانواده بودن را خیلی بلد نیستیم. در شرایط عادی بیرون می‌رفتیم و قرار بود مدت کمتری نقش خانواده بودن را ایفا کنیم. نهایتا زمان حضور مستمرمان کنار همدیگر خیلی طولانی نبود. این بحران با توجه به تعطیلی تقریبا دو ماهه مدارس و ایام نوروز زمان حضور را بیشتر کرد. از آن طرف فرهنگ گفت‌وگو که در درون خانواده‌های ما خیلی قوی نیست، خیلی جاها به مجادله و مشاجره ختم می‌شود. گفت‌وگوکردن خودش یک مهارت است که اگر اصول و قواعدش را بلد نباشیم، نه فقط در شرایط بحران که در بقیه شرایط هم می‌تواند مشکل ایجاد کند. نکته دوم، موضوع خودمراقبتی به‌عنوان یک مهارت اجتماعی و فردی است که ما در شرایط سخت چگونه بتوانیم از خودمان مراقبت کنیم تا فشارهای مختلف را تجربه نکنیم ولی در این بخش هم چندان قوی نیستیم و مستلزم فراگیری و آموزش در این حوزه جهت عبور از بحران هستیم. نکته دیگری که باید به اشاره کنیم این است که از قبل آمادگی مواجه شدن با بحران‌ها را نداریم. مهارت‌هایی که از قبل باید داشته باشیم تا بتوانیم در زمان بحران از آنها استفاده کنیم. نکته بعدی که از بعد اجتماعی به آن نگاه می‌کنیم، رفتار مردم در این بحران به‌ویژه در شروع بحران است که به خود بحران کرونا برنمی‌گردد؛ اینکه سرمایه اجتماعی، اعتماد و مشارکت پایین است و مردم آنگونه که باید حرف مسئولان را باور نمی‌کنند و تناقض در تصمیم‌گیری‌ها وجود دارد. همین الان وزارت بهداشت خواهان تعطیلی است و رئیس‌جمهور غیر از این تصمیم می‌گیرد. اینها عوارض اجتماعی است و امید را برای مدیریت بحران به حداقل می‌رساند. بحران کرونا نه اولی است و نه آخری و ما این را هم می‌گذرانیم ولی با توجه به انباشت مطالبات و واخوردگی‌های اجتماعی مانده از قبل، چند ماه بعد از این بحران، حوزه سلامت اجتماعی و سلامت روانی را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد. یکی از حوزه‌هایی که در این چالش‌ها تاثیر منفی می‌پذیرد، حوزه خانواده است؛ حوزه‌ای که نمی‌توان به راحتی از کنارش گذشت. در این فرآیند طبیعتا باید منتظر مشکلات اجتماعی، مشکلات رفتاری بین زوجین هم باشیم. لذا یکی از انتظارات این است که دولت سازوکار این حوزه را از الان برای مدیریت مشکلات روانی، اجتماعی بعد از بحران کرونا اتخاذ کند و حتی سیستم قضایی، انتظامی باید قوی‌تر از قبل در این حوزه آمادگی لازم را کسب کنند. ممکن است مراکزی مثل اورژانس اجتماعی، مددکاری اجتماعی، سازمان‌های اجتماعی و قضایی و انتظامی محل رجوع بیشتر مردم شوند که اگر نتوانیم پاسخ دهیم، می‌تواند تهدیدی برای امنیت کشورمان باشد.