اثر کرونا ویروس بر نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی

انسان باید عادت کند در هر تحلیل و نه تنها در تحلیل اثر کرونا بر نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی بلکه در همه موارد نگاه صفر و صدی نداشته باشد؛ واقعیت این است که وقایع هستی صفر و صدی نیستند و خود انسان آمیزه‌ای از خیر و شر است.
حتی در جهان آخرت نیز بهشت و جهنم وجود دارد. در بیماری‌ها نیز همین روال است که برای برخی‌ها شر و برای برخی‌ها خیر است. طبیعتاً اثرات این بیماری اثراتی آمیخته از خیر و شر است.
جان باختن عده‌ای از هموطنان ناراحت‌کننده است، همچنین بستری شدن افراد در بیمارستان برای خود و اطرافیانشان دردناک است و حتی درد کشیدن افرادی که مبتلا می‌شوند از جمله شرور این بیماری است.
در کنار این شرها خیرات مطلقی نیز وجود دارد که در نهادهای فرهنگی، دینی و اجتماعی هم دیده می‌شود؛ افزایش وحدت واقعی بین افراد، نزدیک شدن احساسات افراد، حرکت مغزها، فکرها و عقول به سمت همگرایی، کمک و رفتارهای اجتماعی و... از جمله خیرات این بیماری است.
زمانی که همگرایی ایجاد می‌شود این همگرایی در هیئت حسینی نیز به وجود می‌آید در هیئتی که قبلاً شاید اختلاف سلیقه بود اما امروز بیشتر به همگرایی همفکری منجر می‌شود و مجموعه سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی نیز از این همدلی و همزمانی بهره‌مند می‌شوند.
کم اهمیت بودن موضوعاتی که در واقع کم اهمیت بودند، یکی دیگر از اثرات خیر مطلق شیوع کرونا در کشور است. در میان نهادهای دینی و غیردینی کارهای کم اهمیت زمان مردم را می‌گرفتند و با مهم شدن سلامت بسیاری از آن‌ها رخت بربست و خیلی از اختلافات در حوزه اجرایی زمان، مکان و... از جمله زمان برگزاری مراسم عقد، عروسی‌ها و محافل مختلف دینی و غیردینی تحت شعاع قرار گرفت، حتی مکان‌ها هم رونق خود را از دست دادند و اهمیت بسیاری از جلسات تشریفاتی از بین رفت و در واقع باید گفت تشریفات در مقابل سلامت رخت باخت.
یکی دیگر از اثرهای قطعی کرونا در همه نهادهای دینی، اجتماعی و فرهنگی کاهش گناه است، متأسفانه همه جلسات و محافل حتی هیئت‌ها درگیر گناه غیبت، دروغ و... چه جرم‌های رسمی و قانونی و چه جرائم غیر رسمی که گناه محسوب می‌شوند بودند که با شیوع این ویروس کاهش پیدا کردند.
در زمان قرنطینه تعداد زندانیان کم و مدت مرخصی زندانیان بیشتر شد، افرادی که آبروی دیگران را در جمع می‌بردند کمتر شد، افرادی که نقد برون شخصیتی داشتند این خود شناسی لازم بود و بازگشت الی‌النفس حرکت ویژه و مبارکی بود که در بسیاری از مراکز فرهنگی و اجتماعی در میان افراد رخ داد.
این بیماری در غرب بیشتر خود را نشان داد و انسان‌ها در کوچه و خیابان و کلیساها متوسل به خدا شدند و علی‌رغم اینکه در کشور ایران مکان‌های مذهبی و مساجد تعطیل شد باز هم مردم در منازل خود به خدا متوسل شدند و راه حل این مشکل را از خدا خواستند.
اگر دقیق‌تر به اثرات خاص این بیماری در نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی بپردازیم، مشخص است که این نهادها در این قضیه متوجه شدند که اولویت‌هایشان را دقیق‌تر کنند یعنی فهمیدند که زمان آنقدر کوتاه است که باید از خطیب و مطلب مناسب‌تر و اثرگذارتر در جلسات خود استفاده کنند و زمانی برای تلف کردن ندارند در یک جمله باید گفت کرونا به ما نشان داد که زمان خیلی زودتر از آنچه فکر کنیم از دست می‌رود پس باید در تشخیص الویت‌ها سرعت و دقت داشته باشیم.
یکی از اثرات بسیار مهم در این نهادها این بود که بسیاری از زیرساخت‌ها قابل متمایز نیستند یعنی کسی که در حوزه درمان فعالیت می‌کند نمی‌تواند نسبت به حوزه فرهنگ بی‌تفاوت باشد زیرا که اگر فرهنگ در جامعه پایین باشد زمانی که می‌گویند در خانه بمانید و ملت این فرهنگ را نداشته باشند نتیجه آن در حوزه درمان خود را نشان می‌دهد یا اینکه افرادی که در حوزه فرهنگ هستند متوجه شدند که اگر در حوزه فرهنگ کوتاهی داشته باشیم در حوزه بهداشت و درمان کار موفقی را نمی‌توان انجام داد درواقع تفکیک حوزه‌ها کار غلطی است که در میان حوزه‌ها رخ داده بود.
تفکیک حوزه‌های درمان، اقتصاد، سیاست، امنیت و ... کار اشتباهی است، همچنین تفکیک‌های درون حوزه‌ای از جمله تفکیک در حوزه درمان و میان بیمارستان‌ها یا جدایی هیئت‌ها از یکدیگر کار اشتباهی است زیرا که اگر یک هیئت یا مراکز فرهنگی کار خوبی انجام می‌دهد دیگر نهادها به جای حسادت باید با او هم سطح شوند زیرا همه داخل یک کشتی هستند و جدایی در میان آنها وجود ندارد و آنچه که در بیرون از این کشتی وجود دارد سلامت مردم است.
تصور آنکه آنچه در بیرون از فرهنگ یک هیئت یا سلامت یک نفر است تفکر غلطی است زیرا که سلامت یک نفر یا بیماری یک نفر منجر به سلامت و بیماری همگان می‌شود و همه مجموعه یک کشور هستند پس بستن اعتبارات انتزاعی مسائل اعتباری یکی از برکاتی بود که در حوزه فرهنگ و اجتماع خود را نشان داد به ویژه در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و دینی قابل مطالعه است.
آسیب شناسی این حوزه‌ها در نبود و کاهش حجم کاری این حوزه‌ها است یعنی اگر حجم کاری ما به دلیل در خانه ماندن کاهش یابد و نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی فعالیت سابق خود را از دست دادند آیا به جامعه آسیبی رسید؟ و آیا امروز که بسیاری از پروژه‌های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی برگزار نمی‌شود آسیب جدی و خطرهای جدی حوزه فرهنگ و اجتماع را تهدید می‌کند یا تعطیل شدن برخی از فعالیت‌ها نشان می‌دهد که کاری جدی در جامعه نداشتند و در واقع بود و نبودشان فرقی به حال مردم و جامعه ندارد. متاسفانه برخی از حوزه‌ها فقط با تبلیغات دروغین و کاذب خود را مهم جلوه می‌کنند و شاید اگر نباشند آسیب جدی به جای وارد نشود البته تعطیلی برخی از مناسک مانند نماز جمعه و جماعت تعطیلی یک عمل عبادی و توحیدی در جامعه است که اگر به طور دائم تعطیل شود جریان عبودیت در عالم تعطیل می‌شود و طبیعتا خلاف جریان بندگی است.
اما برخی از نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی که در بسترهای رسمی و دولتی مطرح هستند بودجه کلانی می‌گیرد و اثر خاصی ندارند و اگر بودجه این نهادها به بخش‌های غیردولتی داده شود اثرات بیشتری خواهند داشت به تعبیر دیگر گاهی آسیب‌های یک مجموعه بیشتر از کارکردن آن است که اکنون بهترین زمان برای مطالبه است که این نهادها تعطیل شوند. 
حتی اگر جای خالی نهادی در جامعه احساس می‌شود و می‌تواند در زمان بحرانی کارکرد بیشتری داشته باشد جا دارد که این نهاد را جایگزین نهادهای بی‌خاصیتی که با تبلیغات کاذب خود را مهم جلوه داده‌اند کنیم.
کرونا فرصت مطالعاتی برای حکمرانان، فرهنگسازان، سیاستگذاران، برنامه نویسان و عموم مردم است تا به این نتیجه برسند که چه داشتند که امروز از آن محروم هستند و باید قدر آن را بدانند و چه باید داشته باشند و چه چیزی را برای آینده و مقابله با بحران‌های سخت‌تر باید به وجود بیاورند. فرصت مطالعه جدی بر نقاط ضعف و قدرت نیز جزء برکات کرونا است که باید از آن‌ها بهتر استفاده شود و همه با هم جامعه مطلوب‌تری را به لطف خداوند و امام عصر(عج) بسازیم.