انجمن‌های علمی، مفهوم آزادی آکادمیک و استقلال علمی
دکتر هادی خانیکی (استاد تمام ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبایی)
در نهاد دانشگاه ایران پس از انقلاب به مفهوم توسعۀ علمی توجه شد. در بحث موضوعات آکادمیک و استقرار علمی در نهاد دانشگاه مهم است و پایۀ سوم آن مفهوم توسعه علمی است. مهم بودن توسعه سیاسی و اقتصادی در ایران بسیار تاکید داشت. ایتدا توسعه اقتصادی و چندی بعد، در دولت اصلاحات اولویت توسعۀ سیاسی بود و وارد نظام قدرتمند شدند و از دل اصلاحات موضوع سومی دانشگاه توسعه علمی بود. در آن دوره دکتر معین این موضوع را پیگیر بود و در دورۀ اصلاحات بررسی شد. آزادی آکادمیک و استقلال دانشگاه‌ها مبتنی بود یعنی نظام دانشگاه‌ها در سیاست تاثیرگذار باشند. ربط میان توسعه سیاسی و علمی به مطالعۀ مجید تهرانیان می‌توان پرداخت یک بحران و تحمیل مسائل سیاسی و تاثیر آنها باعث شده تصمیم‌گیری دانشگاه‌ها منحل شود، تغییرات پی‌درپی، تحقیر دانشجویان و استادان و… از جملۀ این تحمیل‌ها بود.
آزادی آکادمیک تحمیل مسائل روز دانشگاه را به زور سیاسی می‌کند یا به‌زر سیاسی نمی‌کند باعث اختلال دانشگاه می‌شود و باعث سکوت دانشگاه می‌شود. نتیجه این وضعیت دانشجویان تنبل، مدیریت افتضاح و دانشجویان نالایق است که در برابر آنها دانشجوی باهوش استاد خوب و مدیر دلسوز است.
مسئله‌ای که بیش از۴۰سال پیش به عنوان مسئله دانشگاه گفته شده صحبت آزادی در آکادمیک است. نسبت آزادی با دانشگاه باید با ضرورت بیشتری صورت بگیرد. و شاید پارادوکس‌های زیادی در آن صورت بگیرد. برنامه‌های رسمی شکل نمی‌گیرند و باید طوری شود که فضاهای آکادمیک، انجمن علمی، انجمن دانشگاهی حضور خود را پررنگ کنند زیرا فرایند مشارکت، بیشتر و بهتر می‌شود. ضرورت توسعه علمی خوداتکایی دانشگاهی است. مسئله‌ای که ما با آن مواجه هستیم نگرانی نگاه به معانی آنها است که آنها در برابر جامعه نباشند. تجربۀ چین و روسیه هم می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. اتحادیۀ دانشگاه‌ها نیز بر این مسئله تاکید دارد.
نکاتی که درآن وجود دارد خوداتکایی ادرای تشکیلاتی، خوداتکایی مالی و خوداتکایی دانشگاهی است. دانشگاه باید نحوه ارائه مدارک، ارائه هیئت علمی و.. خود باید استقلال داشته باشند و تحت تاثیر مسائل دیگری قرار نگیرند. خوداتکایی تشکیلاتی باید شوراها، سازمان دانشگاه باید استقلال داشته باشند. دانشگاه‌ها همچنین باید از مسائل اداری خارج شود. در این اواخر نتایج مثب این مسائل دیده می‌شود. ولی معکوس آن بیشر پیش‌رفته است.مسئله امروز ما، مسئله استقلال علمی و مستقل شدن علم از مداخله‌های بی‌مورد و حتی اعمال نظرهای امنیتی که اساسا دانشگاه با مسائل امنیتی متفاوت می‌شود. باید نگاه مدنی به دانشگاه داشته باشیم و انجمن علمی نیز باید نگرانی‌ها را برطرف کنند و استقلال علمی را ایجاد کنند. چشم‌اندازی که در میانه می‌تواند قرار بگیرد مسئله صیانت از دانشگاه را بدون نگرانی پیش ببرد. تاکید و توجه به آرادی عمل و میدان‌دار شدن انجمن‌های علمی و مشارکت موثرتر دانشگاهیان در سطح دانشگاه است.
نظر شما :