دلایل افزایش پرخاشگری در جامعه/ نگاهی که منجر به نزاع و قتل میشود
دکتر علیرضا آقایوسفی (دانشیار دانشگاه پیام نور)
مغز برای زنده نگه داشتن فرد در دو قالب «ستیز» و «گریز» برنامهریزی شده است. بنابراین، پرخاشگری موهبتی است که به حفظ حریم و قلمروی شخصی منجر میشود. با این وجود، گاهی این پرخاشگری بیشتر از حد «سازگارانه» بروز میکند و ما با بینظمی اجتماعی و ناامنی مواجه خواهیم شد.
افرادی که در دوران کودکی به خوبی دوست داشتهشدن را تجربه نکردهاند و یا شاهد پرخاشگریهای زیادی بودهاند؛ تحریکپذیری بیشتری برای پرخاشگری دارند. پرخاشگری در سطح فردی را عمدتا ناشی از ناکامیهای متعدد دوران کودکی است.
احساس طردشدگی در خانواده و یا در بین دوستان، قرار گرفتن در معرض پرخاشگریهای متعدد در دوران کودکی، نادیده گرفتهشدن خواستههای افراد در خانواده، مورد تمسخر قرار گرفتن به واسطه ظاهر یا رفتار به صورت مکرر و یا ادراک تبعیضهای مکرر نیز میتواند از جمله دلایل تحریک پذیری افراد برای پرخاشگری باشد. به این معنا که چنین افرادی ممکن است هر حرکت، رفتار و موقعیتی را به عنوان احساس ناایمنی، حمله به تمامیت فردی و «وضعیت آخر» تلقی کرده و بلافاصله از کوره در بروند و خیلی زود هم پشیمان شوند. در واقع «وضعیت آخر» به معنای آخرین کاری است که هر فردی می تواند برای بقاء فردی (جسمی یا روانی) خود انجام دهد و طبیعی است که اگر کسی در وضعیتی قرار گیرد که ناگزیر باشد برای زنده ماندن یا حفظ هویت خویشتن کاری کند، ممکن است هر اقدامی را انجام دهد.پرخاشگری نامتعارف می تواند ناشی از ابتلا به برخی اختلالات روانشناختی هم باشد اما به طور کلی عوامل اجتماعی و روانشناختی هر دو در بروز پرخاشگری و در نهایت نزاع دخیل هستند. پرخاشگری خارج از معیارهای عرفی و قانونی، به کاهش اقتدار حاکمیت و احساس ناایمنی در جامعه منجر می شود،در این راستا باید حاکمیت، خانواده و یکایک اعضای جامعه نقشهای خود را در کنترل سطح پرخاشگری ایفا کنند. هر یک از ما پیش از ورود به موقعیتی که احتمال می دهیم عصبانی شویم، باید نخست به پیامدهای خشم افسار گسیخته فکر کنیم. حتی احتمالات متفاوت را روی کاغذ بیاوریم و سپس اگر این پیامدهای ناخوشایند را نمی پسندیم، به راه حلهایی برای کنترل خشم فکر کنیم و بعد وارد آن موقعیت شویم. اگر در داخل یک موقعیت احساس کردیم در حال انفجار خشم هستیم، کافی است یک دقیقه کامل چشمها را بسته و به موضوع کاملا متفاوتی فکر کنیم یا از موقعیت خارج شویم.هر انتقادی حمله به تمامیت ما نیست،برای پرخاشگری همیشه فرصت هست. اگر احساس می کنیم نمی توانیم خشم خود را کنترل کنیم بهتر است برای آموزش تکنیکهای لازم به روانشناسان مراجعه کنیم تا از پیامدهای ناگوار انفجار خشم در امان باشیم.
حاکمیت نیز باید علاوه بر بهبود شرایط اقتصادی، کاهش فقر و نابرابریهای اجتماعی، زمینه را برای استقرار دولت الکترونیک فراهم کند. وجود دولت الکترونیک تا حد زیادی از ترافیک، کمکاری کارکنان دولتی، اعمال نظرات شخصی و ایجاد نارضایتی در سطح جامعه و در نهایت بروز خشم می کاهد.
نظر شما :