چرا قربانیان آزار چهرهها سکوت میکنند؟
دکتر علی ناظری (روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی)
از بُعد روانشناختی، افرادی که به هر دلیلی صاحب قدرت، شهرت، ثروت یا موقعیتی هستند، میتوانند دیگران را تحت فشار قرار دهند. افراد در موقعیتهای متفاوتی مثل مشکل روانی یا لغزش اخلاقی از فرصت و امکاناتی که دارند سوء استفاده میکنند و تصورشان این است که طرف مقابل تصویری از قدرتمند، ثروتمند و مشهور بودن آنها را پذیرفته است؛ بنابراین احساس میکنند میتوانند آنچه که میخواهند علیرغم میل فرد مقابل بدست بیاورند. این خواستهها میتواند در مدل رفتارهای جنسی مثل تجاوز یا تعرض یا هر نوع حرکت غیراخلاقی دیگری طلب شود تا فرد مقابل به اجبار به آن تن دهد. این در واقع نوعی باجگیری محسوب میشود. به نظر میآید قدرت، ثروت و شهرت، موقعیت سوء استفاده را در طول تاریخ به افراد دارای این ویژگیها داده است و همچنان میدهد. وجههای که برخی افراد به واسطه موقعیت خود توانستهاند در جامعه ایجاد کنند، به آنها یک حریم امن میدهد تا بپذیرند اگر هم کار غیر اخلاقی انجام دهند، کسی آن را باور نخواهد کرد. به همین دلیل اگر هم دست به سوءاستفاده بزنند، آن را انکار میکنند. از طرفی هم اگر قربانی بخواهد صحبت کند با این تصور که اعتراضش به نتیجه نمیرسد، کسی حرفش را باور نمیکند یا حتی ممکن است به ضرر خودش تمام شود، سکوت میکند. البته نباید مسائل فرهنگی را بویژه در جامعه خودمان در این زمینه نادیده بگیریم. در جوامع با فرهنگهای متفاوت، همیشه فرهنگ مردسالار وجود داشته است و تصور میشود زنان در چنین قضایایی دچار اشکال و اشتباهی شدهاند و به زبان عامیانهتر مردان به سراغ کسی میروند که در او نکتهای ببینند و زمانی که چنین ذهنیت مردسالارانهای به اشتباه وجود دارد، اجازه اعتراض و پیگیری موضوع را از قربانیان میگیرد زیرا آنها احساس میکنند باید هزینه معنوی بسیاری پرداخت کنند تا بتوانند موضوع پیشآمده را اثبات کنند و در نهایت اینگونه تصور میشود که خود آنها هم در این زمینه نقشی داشتهاند و به اصطلاح بیگناه نبودهاند. از طرفی باید در عین اینکه حریم خصوصی افراد مشهور و صاحب نفوذ حفظ میشود، جریان آزاد اطلاعات هم وجود داشته باشد تا به افراد قدرتمند به راحتی اجازه انجام هر کاری داده نشود. البته این اتفاقات در همه جوامع حتی در جوامعی که ادعای آزادی بیان و جریان آزاد اطلاعات دارند نیز رخ میدهد اما به مراتب میتواند محدودتر باشد یا بعد از چند سال درباره آن رویداد افشاگری شود. اما اگر همه این موارد را به صورت تابو، شرم یا ننگ ببینیم و صحبت درباره این موارد را قبیحتر از امری که به وجود میآید ببینیم، نتیجه آن افزایش خودسانسوری است. طبیعتا امکان سوءاستفاده برای فرد متجاوز در فضای تاریک هم مهیاتر است.
نظر شما :