مأموریت دانشگاه تبدیل امر سیاسی و اجتماعی به امر آکادمیک است

سیدجواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در نشست انفعال دانشگاه که صبح امروز،  26 شهریورماه، از سوی دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی برگزار شد، در رابطه با معنای انفعال دانشگاه و مصداق‌های آن اظهار کرد: اولین پرسشی که باید مطرح کنیم این است که انفعال را از منظر چه کسانی باید مطرح کنیم، انفعال از منظر دانشجوها، اساتید یا از منظر سیاسیون؟ پرسش دوم این است که آیا دانشگاه در انفعال است؟ با توجه به اینکه دانشگاه یک نهاد است، سومین پرسش نیز این است که از چه طریق برای فهم آن باید وارد می‌شویم؟
وی با بیان اینکه ساختار و عاملیت دو مؤلفه واحد در ساحت زیست انسان هستند، گفت: برخی بر این باور هستند که یک ساختاری وجود دارد که قواعد آن خارج از این ساختار شکل می‌گیرد، در حالی که اینگونه نیست و نمی‌توان یک ساختار را بدون کنش و فهم در نظر گرفت. وقتی تاریخ دانشگاه در ایران را نگاه می‌کنیم تبدیل به زمین بازی نیرو‌های سیاسی شده است و ذیل تولیت امر سیاسی قرار گرفته است. کار دانشگاه با آن چیزی که احزاب سیاسی که دنبال فعالیت سیاسی هستند، متفاوت است. دال اصلی دانشگاه فعالیت سیاسی نیست، بلکه کارش این است که امر سیاسی را به امر آکادمیک محول کند. در دانشگاه نباید فعالیت سیاسی کرد، بلکه باید مفاهیم سیاسی را در ساحت دانایی صورت‌بندی کرد؛ مثلاً وقتی می‌گوییم که چپ باید ببینیم نگاهش به بازار، عدالت و ... چیست؟ تفاوتش با راست چیست؟ نه اینکه مفاهیم دانشگاهی را با مفاهیم سیاسی یا چپ ارائه داد.

میری تأکید کرد: وقتی دغدغه‌های مدیران آکادمیک از جنس سیاسی باشد و از مدیریت دانشگاه و فعالیت‌های دانشگاهی از جنس نظام دانایی نیست. مدیران از جنس آکادمیک باید بتوانند فضایی برای تمامی مسائل اجتماعی ایجاد کنند تا این‌ها بتوانند این مسائل را صورت‌بندی کند. متأسفانه در ایران چنین اتفاقی نیفتاده است. عوامل موفقیت دانشگاه‌های برتر دنیا این نیست که دغدغه‌های سیاسی مدیران آن‌ها را فراگرفته است. بلکه عوامل موفقیت آن‌ها مسائل جامعه را از سیاست تا ... صورت‌بندی کرده و برای مشکلات آن راهکار آکادمیک ارائه داد.

وی ادامه داد: سؤال دیگر می‌تواند این باشد که نشانه‌های بلوغ جامعه این است که تقسیم کار وجود داشته باشد. دانشگاه مکانی نیست که مانند حزب سیاسی فعالیت کند. اگر می‌خواهیم دانشگاهی داشته باشیم که فعال باشد باید شاخصه‌های فعالیت آن را تعریف کنیم. کسانی که می‌پرسند دانشگاه در انفعال است، از منظر سیاسی آن را می‌پرسند و دغدغه آکادمیک و پژوهش‌محورانه در پشت آن قرار ندارد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یادآور شد: نکته بعدی چرخش مدیران دانشگاه است. تجربه زیسته من در این سه دولت اخیر نشان می‌دهد که مدیران دانشگاهی ارتباطی با امر آکادمیک ندارند. بلکه دغدغه سیاسی ـ حزبی موجب شده است تا مدیریت دانشگاه را بر عهده او بگذارند، در این رابطه نباید از انفعال بلکه باید از مفلوک شدن دانشگاه صحبت کرد؛ چرا که هیچ امر دانایی در آن صورت نمی‌گیرد.
وی تأکید کرد: کار دانشگاه این نیست که صورت‌بندی حزبی و سیاسی از مسائل آکادمیک بدهد، بلکه باید برعکس باشد که چنین نیست. دانشگاهی که در حالت انفعال قرار گرفته که کنجکاوی انسان آکادمیک فضولی و نقد سرپیچی از ریاست دانشگاه و آکادمی تلقی می‌شود، این دانشگاه منفعل است. این دانشگاه مرکز عاملیت، فاعلیت و کنش و پرسشگری نیست، در چنین دانشگاهی نمی‌توان امید داشت که مشکلات جامعه را صورت‌بندی کرد و آن را حل کرد.
میری بیان کرد: دانشگاهی منفعل نیست که بتواند مسائل را تشخیص دهد و مشکلات را صورت‌بندی مفهومی کنند، نه اینکه در آن تظاهرات و تبلیغات برای انتخابات کند. باید یک خودآگاهی داشته باشیم و یک تقسیم کار داشته باشیم، کار سیاسی در مجلس، حزب و نهاد‌های سیاسی است و کار آکادمیک را در دانشگاه انجام داد.