صادق پیوسته

ارثیه کرونایی

تنها خانواده است که می‌ماند!

باید توجه داشت که خانواده، ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین گروه مرجع است و پناه بردن به آن، فروریختن مرجعیت جامعه یا دست‌کم مدرنیته در یک جامعه را نشان می‌دهد. افراد به مرجعیت پیش‌مدرن پناه می‌برند چرا که جامعه در ساختن گروه‌های مرجع مدرن شکست خورده است.

انفعال دانشگاه در حل مسایل جامعه

سخن از انفعال دانشگاه است. در واژه‌نامه‌های فارسی، نزدیک‌ترین واژه به انفعال، شرمندگی است. از قضا در متن حاضر بس به‌جا است که شرمندگی را به جای انفعال به کار بریم. دانشگاه از غم بی‌پاسخی شرمنده‌ است. همه سو سخن از انفعال دانشگاه است. مقام‌های اجرایی می‌گویند دانشگاه راه حل‌های مناسبی به ما نمی‌دهد. حرف ما را به خودمان تحویل می‌دهد. صنعت می‌گوید دانشگاه هر جا وارد شده، خودش و ما را گیر انداخته است. بازاری‌ها از دانشگاه زده شده‌اند و می‌گویند دانشگاهی‌ها راه حلی ندارند. استاد دانشگاه هم خودش در سیستم اداری بسته‌ای قفل می‌بیند و می‌گوید اگر دانشگاه دست مرا نبسته بود چنین و چنان می‌کردم. آیا این‌ها همه یعنی این که دانشگاه منفعل است؟ انفعال دانشگاه یعنی این که دانشگاه آماج انتقادها در مورد مسایل حل‌نشده است به جای این که بتواند راه حلی نشان دهد، از بی‌پاسخی در مسایل مختلف شرمنده است. در واقع ممکن است دانشگاه پاسخ‌های بسیاری داشته باشد اما نه آن پاسخ‌هایی که به کار آمده باشند. چرا دانشگاه نمی‌تواند پاسخی پذیرفتنی به پرسش‌های جامعه، بازار، صنعت و دولت بدهد؟ این متن در پی پاسخ گفتن به همین پرسش است.

جامعه، آموزش، فناوری و ارتباطات

کرونا دیرزمانی در عنوان اخبار نخواهد ماند. جهان انسانی تجربه‌هایی بس دردناک‌تر از کرونا را پشت سر گذاشته و فراموش کرده است. کرونا به احتمال بیشتر با ایمنی جمعی یا گله‌ای و به احتمال کمتر با واکسن، رام و کنترل خواهد شد مانند سارس، آنفولانزا یا زونا. بنابراین، جامعه‌ها پس و پیش از کرونا، احتمالا دگرگونی بنیادی نخواهند داشت. با این حال، در ایران امروز مانند هر جامعه‌ دیگر می‌توان تغییرات خاصی ناشی از کرونا دید. از جمله، میان دانشگاهی که می‌بینیم با دانشگاه پیش از کرونا تفاوت‌هایی هست. آیا زمانی که کرونا رخت بربندد، هنوز این تفاوت‌ها وجود خواهند داشت؟ موضوع بحث، همین تفاوت‌ها و ژرفای دگرگونی است. اثر مسأله‌ کرونا بر آینده‌ دانشگاه در چه ابعادی و تا چه اندازه است؟ شاید در اینجا نتوان به همه‌ ابعاد دگرگونی پرداخت اما به برخی از مهم‌ترین این موارد می‌توان اشاره نمود، مانند: مجازی‌شدن، کارکردهای پنهان، آداب حضور در کلاس و مسائل مالی.