خیلی‌ها بر این باورند که در دنیای امروز سطح روابط اجتماعی ما را شبکه‌های اجتماعی تعیین می‌کنند. آنها حتی در ازدواج ما هم دخالت می‌کنند و الگو‌هایی غیر‌واقعی را به ما نشان می‌دهند که سطح سلیقه‌مان را نسبت به انتخاب‌های معمولی‌مان تغییر داده است.
فقر، بیکاری، افسردگی، ناامیدی و در یک سال اخیر هم بیماری کرونا باعث شده خشونت‌های خانوادگی افزایش یابد به طوری که این خشونت‌ها در بالا رفتن آمار خودکشی در استان‌های غربی و به‌ویژه در بین دختران بروز و نمود نگران‌کننده‌ای داشته باشد.
باید‌ها و نباید‌های جامعه باعث شده مردم در تضادی بین درونیاتشان با آنچه که از خود در جامعه نشان می‌دهند قرار بگیرند و این تضاد با ادامه این وضعیت هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود.
امروزه رسانه‌ها در خدمت بازنمایی واقعیت‌ها یا پدیده‌های انسانی و اجتماعی از جمله خانواده‌اند. این امر، تحولی اساسی در معنا، مفهوم و سبک‌های زندگی خانواده ایجاد کرده است. ه عبارتی همگام با تحولات فرهنگی اجتماعی در دهه‌های اخیر و ورود فناوریهای نوین ارتباطی و شکل‌گیری الگوهای ارزشی، نگرشی و رفتاری، تأثیرات فردی و اجتماعی مهمی بر خانواده گذشته به گونه‌ای که هویت‌یابی آن را با چالش‌های بسیاری روبه‌رو نموده است.
جامعه شناسان، دیجیتالی شدن یا «الکترونیکی» شدن را فرایندی می‌دانند که انسان از طریق ابزارها، فنون و رسانه‌های دیجیتالی مانند شبکه اینترنت و رایانه به تولید، تکثیر، اشاعه و انتشار نمادها و معانی می‌پردازد و از طریق آنها زندگی خود را سامان و معنا بخشیده و عادات بنیادین انسان‌ها در زمینه‌های مختلف را تغییر داده است.
همواره یکی از موضوعات مهم در همه کشورها چه آمریکایی، اروپایی، آسیایی و حتی آفریقایی خانواده است، زیرا این نهاد نقش بنیادی در تربیت و شکل گیری جامعه دارد و می‌توان گفت در ایران شاید اهمیت به این نهاد بیش از سایر کشورها است، زیرا همه حکومت‌ها این نهاد را در راس امور می‌دیدند و برای آن ارزش قائل بودند.
هرچقدر جوامع بیشتر اجتماعی شوند، در واقع مدنی نیز شده‌اند. زیرا تجربه همزیستی با یکدیگر را بهتر و بیشتر درک کرده و به همین میزان اخلاق مدنی در آنها رشد پیدا کرده است.
«محمد زینالی اناری»، پژوهشگر علوم اجتماعی در اردبیل در کتابی با نام «راز کرونای ایرانی» ضمن مروری کوتاه بر ظهور و بروز کرونا در ایران، تفاوت‌های آن را با سایر کشورها بررسی کرده است.
در حال حاضر جامعه ایران با کاهش نرخ جایگزینی جمعیت مواجه است به عبارت دیگر نسل جایگزین تولید نمی‌شود و تجدید نسل در کشور کاهش یافته است. توزیع جمعیت نیز در کشور نامساعد و تجدید نسل گاها در زمان یا مکان مناسب انجام نمی‌شود. درواقع تحولات جمعیتی ایران از حیث جایگزینی جمعیت خطرناک است.
تفاوت وجود دارد میان «علت» و «دلیل». «دلیل» همان بُعد ذهنی است و «علت» بُعد بیرونی دارد. حالا یک فرد با توجه به علت‌های بیرونی در درون خودش شروع به تجزیه و تحلیل می‌کند و یک دلیلی برای خودش درست می‌کند، در این دلیل او نتیجه می‌گیرد و استدلال می‌کند که چقدر انسان بدبختی است. این‌که آدم‌ها چرا با وجود علت‌های مشابه، استدلال‌های یکسان ندارند، گویای این موضوع است و می‌خواهم بگویم که از سطح خرد تا سطح کلان، یعنی از واحدی مانند گروه در سطح خرد، تا سازمان‌ها در سطح میانه و حکومت‌ها در سطح کلان به عنوان «علت» در تشدید ناشادی مؤثر هستند. بنابراین در اینجا اگر عناصر تاریخی، فرهنگی و سیاسی را با یکدیگر جمع کنیم، در نتیجه‌گیری نهایی به این مرحله می‌رسیم که آمار شادکامی ما کاهش پیدا کرده است.
عده‌ای از والدین فرزندان خود جزو دارایی و مایملک خود می‌پندارند و فکر می‌کنند هر طور که دوست دارند می‌توانند با آنها رفتار کنند، معمولا خانواده‌ها چون فکر می‌کنند فرزندان در خانه هستند بنابراین جزو املاک آنها محسوب می شود این در حالی است که خانواده‌ها هم باید هنجارهای جامعه را به کودکان خود یاد دهند و هم ارزشهای خود را. ارزش‌هایی که والدین یاد می دهند موقتی است و فرزندان وقتی بزرگ شدند خود ارزشهای خود را انتخاب می‌کنند. بنابراین کودک امر خصوصی ما نیست بلکه هم متعلق به امر خصوصی و هم متعلق به اجتماعی بزرگ است.
سرمنشاء تشکیل آسیب‌های اجتماعی، به اختلال در کارکرد نهادها برمی‌گردد؛ یعنی نهادها دیگر نتوانند کار کنند، خانواده کارآیی خود را از دست بدهد، مدرسه خوب کار نکند، کارکرد رسانه، اقتصاد و نهادهای مدنی مختل شود و ... این وضعیت در مختصرترین بیان یعنی اختلال در کارکرد نهادی است؛ یعنی نهادها ناکارکرد و یا بد کارکرد می‌شود.
همان روز‌های اول شیوع کرونا، به این مسأله توجه داده شد که برخورد صفر و یک با پدیده لایه‌مندی، چون کرونا کار درستی نیست. نباید کرونا را صرفا پدیده‌ای طبیعی می‌دیدیم که متاسفانه این گونه شد.
حادثه کرونا نظم اجتماعی را به هم ریخت، اما مهم‌تر از آن، نظم معنا است، چرا که ساحت‌های مختلف فکری امر اجتماعی را به صورت امری معنادار ارائه می‌دهند. در این خرده جستار به بررسی دیالکتیک معنایی درونی و بیرونی حاصل از اندیشه‌ها و مکاتب فکری مختلف در طول صد سال اخیر و واماندگی آنها در طراحی الگویی از بحران مورد اشاره قرار می‌گیرد. پرسش این جستار این است که پیش از کرونا چه شرایطی از نظر معنای زندگی رواج داشت و کرونا چه بر سر آن آورد؟
دختران برای داشتن آینده روشن و زندگی بی‌آسیب و حاشیه، نیازمند آغوش امن خانواده هستند تا برای جبران کمبودهای عاطفی یا فرار از روزگار بعضا وحشتناکی که به آن دچارند به آغوش جامعه پناه نبرند، اینجاست که فقط با توانمندسازی خانواده ها و گوشزد کردن مهارت‌های فرزندپروری به آنها و صد البته کاهش زمینه‌های بروز آسیب‌های اجتماعی همچون فقر و اعتیاد می‌توان آینده این دسته از دختران آسیب‌پذیر این سرزمین را نجات داد.
قتل رومینا زمانی می‌تواند موجب تغییرات فرهنگی در این منطقه شود که در سطح ساختاری، الزامات حقوقی و قانونی مناسبی اتخاذ شود تا نه تنها تسهیل‌کننده‌ای برای وقوع چنین رخدادهایی فراهم نباشد بلکه بازدارنده‌های حقوقی و قانونی محکمی نیز وجود داشته باشد تا جلوی قتل‌های ناموسی، خشونت‌های خانگی، فرار دختران، ازدواج زودهنگام و کودک‌همسری گرفته شود.
برخی شاخص‌ها مانند: رشد افسردگی، بیکاری ساختاری و گسترده، عدم تضمین موفقیت برای استراتژی‌های اخلاقی و قانونی در جامعه، میل به مهاجرت، درصد بالای نارضایتی شغلی و بیگانگی نقش در جامعه از جمله شاخص‌های پایین‌بودن امید اجتماعی در ایران است. چرا جامعه ایرانی، جامعه افسرده‌ای است؟
جهانی‌شدن کرونا موجب شده است که بشر امروز حداقل در کوتاه‌مدت به نیاز مشترکی به نام زنده‌ماندن دست پیدا کند، چیزی که در دوره قبل، آن را بدیهی و اولیه و از پیش داشته طبیعی می‌دانست.
یکی از روشهای جدید درمان در روانشناسی، درمانهای مبتنی بر ذهن‌آگاهی هستند. ذهن‌آگاهی رویکردی است که تاکید بسیار بر “اکنون” و “ اینجا” دارد و نه تنها زیستن در زمان حال، بلکه توانایی “زیست ساده” و “ساده زیستن”.
یکی از شاخص‌های اصلی این رویکرد توانایی برخورداری از ذهنی” ژله”ای است که نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بالا و متوقف‌نشدن در گذشته و توانایی “عبور” از رخدادها و وقایع و آدم‌ها و حرف‌هاست تا به راحتی به “آرامش” رسید و آرامش را در وجود خود ایجاد کرد.
جامعه‌شناس فرانسوی آلن تورن، متولد ۱۹۵۲، جز معدود متفکران برجسته غربی است که هم‌عصر نسل طلایی جامعه‌شناسی بوده است. او به‌خاطر نقد جامعه‌شناسی کلاسیک مشهور شد. وی در کتابش به نام «پایان جوامع» بر این باور است که در عصر جهانی شدن، نهادهای مختلف اجتماعی همچون خانواده، مدرسه و نظام‌های مراقبتی معنای خود را از دست داده‌اند.
