جستارهای فرهنگی

بیم و امیدهای جهان پس از کرونا
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۷)

بیم و امیدهای جهان پس از کرونا

کرونا وضعیتی استثنایی پدید آورده است که دخالت‌های دولت را گسترش داده، بسیاری از آزادی‌ها را سلب نموده و سیستم‌های بی‌سابقه کنترلی را وضع کرده است. از پلیس‌های رباتیک چینی تا نظامیانِ چوب‌به‌دستِ هندی، با مشروعیتی بی‌سابقه، این فرصت را یافته‌اند که رفت‌و‌آمدهای مردم، خریدها و حتی پوششان را تعیین کنند و در مواردی، گفت‌وگو و خبررسانی درمورد این بیماری را جرم تعریف نمایند. هم‌زمان، مرزهای ملی به‌شدت تقویت شده و الگوهای بیگانه‌هراسی افزایش یافته‌اند. نژادپرستی در اَشکال متنوعی ظاهر شده است و تمامی این موارد به نفع نیروهای سیاسیِ راست‌گرایی است که همواره از گشودگیِ مرزها و ورود مهاجران نگران بودند. دنیای خیالیِ آنها نیز امروز در مقابل ما طرح شده است.

ادامه مطلب
کرونا ومدیریت اقتضایی
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۶)

کرونا ومدیریت اقتضایی

ویروس کرونا نشان داد مانند روش‌های کلاسیک مدیریت، نمی‌توان فارغ از محیط وآنچه درمحیط اتفاق می‌افتد، جامعه و سازمان را مدیریت کرد، زیرا به‌وضوح قابل مشاهده است که یک ویروس به‌عنوان یک عامل خارجی چه بر سر اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و... آورده است. *** آنچه در این جستار آمده است، دیدگاه‌های نویسنده است و مواضع دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی محسوب نمی‌شود.

ادامه مطلب
انتظارات جامعه از نهادهای حاکمیتی در دوران شیوع کرونا در استان قم
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۵)

انتظارات جامعه از نهادهای حاکمیتی در دوران شیوع کرونا در استان قم

شیوع این ویروس در ایران اما، شکل جدیدی در ساختار اجتماعی وفرهنگی ایران را ایجاد کرد. به نحوی که امروز با شرایطی در کشور مواجه هستیم که در هیچ دروه ای از حافظه ذهنی ۵۰ ساله اخیر مردم مسبوق به سابقه نیست. ویروسی که با شیوع خود تمام معادلات تجاری، شغلی، صنفی و حتی آموزشی و فرهنگی کشور را دگرگون کرده است. *** آنچه در این جستار آمده است، دیدگاه‌های نویسنده است و مواضع دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی محسوب نمی‌شود.

ادامه مطلب
اندرز‌های روانشناسان برای دورکاران تازه‌کار
زارا گرین‌بام

اندرز‌های روانشناسان برای دورکاران تازه‌کار

در این هنگامه که کارفرمایان محل‌های‌کار را برای کند‌کردن انتشار ویروس کووید-۱۹ می بندند، روانشناسان صنعتی و سازمانی به مدیران و کارکنان در این مورد که چگونه می‌توانند اثربخش‌تر کار کنند اندرز‌هایی داده‌اند.

ادامه مطلب
نقش فرهنگ در مواجهه با اپیدمی‌ها
اینِس بوره (دانشگاه منچستر)

نقش فرهنگ در مواجهه با اپیدمی‌ها

این جستار اپیدمی اچ.آی.وی/ایدز در آفریقای جنوبی را به‌عنوان نمونه در نظر می‌گیرد و درس‌هایی را بررسی می‌کند که از این نمونه می‌توان درخصوص فرهنگ گرفت. از این منظر، به‌صورت خلاصه بعضی از راه‌های تأثیرگذاری فرهنگ را در مواجهه با اپیدمی‌ها نشان می‌دهد و رویکردهای گوناگونِ درنظرگرفتنِ این تأثیرگذاری‌ها را ارزیابی می‌کند. سپس، بحث خود را با پرداختن به درس‌هایی که از مواجهه با ایدز آموخته‌ایم و نیز کاربست این درس‌ها در مواجهه با شیوه ابولا در آفریقای غربی در سال ۲۰۱۴ توسعه می‌دهد و استدلال می‌کند که در مواجهه بین‌المللی، اغلب، فرهنگ به عاملی خطرآفرین تبدیل شده، چراکه ابعاد ساختاری و زیربنایی نادیده گرفته شده است.

ادامه مطلب
فرصت‌های کرونا برای نهاد دین در ایران
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۴)

فرصت‌های کرونا برای نهاد دین در ایران

پس از شیوع بیماری کرونا در ایران، تحولاتی در حوزه فرهنگ دینی و فضای مذهبی جامعه به وجود آمد که اغلب به عنوان تهدید و یا حداقل رخدادهایی غم‌انگیز به آنان نگریسته شد و حتی برخی به آن تحولات، بلاهای بدتر از کرونا نام دادند. در این نوشتار کوتاه به این مهم می‌پردازیم که لزوما این تحولات، منفی نبوده و می‌توان بجای تهدید، آنها را فرصت قلمداد و یا حداقل، آنها را تبدیل به فرصت کرد. تهدیدها را به دو بخش تقسیم کرده و فرصت‌های به‌وجودآمده در هرکدام را ذیل آن مطرح و بررسی می‌کنیم.

ادامه مطلب
امتناعِ مراقبت، چارچوبی نظری بر مصیبت جمعی کرونا
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۳)

امتناعِ مراقبت، چارچوبی نظری بر مصیبت جمعی کرونا

ایران در حالی وارد سومین هفته از اعلام رسمیِ بیماری شده که ویروس کوید ـ ۱۹ با نام عمومیِ کرونا انتشار فراگیر یافته است. بیماری‌های جمعی، نمونه‌ای از مصائب اجتماعی قلمداد می‌شوند که همچون سیل و زلزله و... به جمعیتی بزرگ تحمیل می‌شوند. پرسش عمده عبارت است از اینکه مواجهه ایران با این بحران چگونه بوده است؟

ادامه مطلب
بحران کرونا و «خودآئینی جامعه» در شرایط «سیاست زدگی» و «فرسودگی سرمایه اجتماعی»
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۲)

بحران کرونا و «خودآئینی جامعه» در شرایط «سیاست زدگی» و «فرسودگی سرمایه اجتماعی»

مخاطرات امروزی، معنا و دلالت‌های اجتماعی و سیاسی پیدا می‌کنند. معناها و دلالت‌هایی که فارغ از منشاء طبیعیِ مخاطرات، وابسته به بافت و زمینه اجتماعی و مناسبات قدرتی است که در آن رخ می‌دهند؛ به‌گونه‌ای‌که یک پدیده یکسان در بسترهای اجتماعیِ متفاوت، معناها و دلالت‌های متفاوت و درنتیجه، واکنش‌های متفاوتی به دنبال خواهد داشت.

ادامه مطلب
کرونا و الهیات امروزی و مسئله آینده ما
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۱)

کرونا و الهیات امروزی و مسئله آینده ما

بیماری های عمومی، بهداشت عمومی، سلامت عمومی و ... مفاهیمی هستند که در زندگی انسان مدرن اهمیت بسیاری یافته‌اند. شاید این مفاهیم در نگاه اول، صرفاً اموری معطوف به سلامت بدنی و بیولوژیک افراد یا گروه‌ها درنظر گرفته شوند. اما به نظر می‌رسد، اصولاً بدن، سلامت، بیماری و بهداشت که در وهله اول به پزشکی و متخصصان بهداشت مربوط می‌دانیم، به شدت اموری چندوجهی و چندلایه هستند که نمی‌توان آنها را بدون توجه به سیاست، الهیات، اقتصاد و جامعه و فرهنگ فهمید.

ادامه مطلب