نگاهی به نقاط قوت بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی
غلامرضا غفاری (معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)
ادامه مطلبجستارهای فرهنگی
افق شایستگی‌ها، مسأله کرونا و تدبیر عالمانه
علم و دانشگاه، اقتصاد و صنعت، فرهنگ، دفاع و امنیت و مأموریت‌های نهادی هری، از جمله کانون‌های توجه جدی در منظر رهبران جمهوری اسلامی بوده است. مسائل جاری جامعه ایران و افق و دوربینی رسالت انقلاب اسلامی در جهان، ایجاب می‌نمود دانشگاه در نگاه راهبران آن نقش و اعتباری کم‌نظیر داشته باشد.
ادامه مطلب
پیامدهای ویروس کرونا در چهار سناریو
بحران کرونا درس‌های ملموسی درخصوص استفاده از کلان‌داده‌ها، تحلیل پیشگویانه و سیستم‌های هشدار سریع در پی داشته است. هم‌اکنون هوش مصنوعی به شکلِ سازنده‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد: نه‌تنها در مراحل اولیه همه‌گیری‌ها، بلکه در به حداقل رساندنِ همه خطرهای بالقوه جهانی که چندان وقعی به مرزهای ملی نمی‌نهند. همگان به ابزارهای مرتبط با سلامت مجهز شده‌اند، چراکه مبادلات جهانیِ داده‌های روزآمد بهداشتی اجازه شناسایی زودهنگام خطرها را به ما می‌دهد.
ادامه مطلب
نگاه آلن تورن به بحران کرونا و پیامدهای آن
جامعه‌شناس فرانسوی آلن تورن، متولد ۱۹۵۲، جز معدود متفکران برجسته غربی است که هم‌عصر نسل طلایی جامعه‌شناسی بوده است. او به‌خاطر نقد جامعه‌شناسی کلاسیک مشهور شد. وی در کتابش به نام «پایان جوامع» بر این باور است که در عصر جهانی شدن، نهادهای مختلف اجتماعی همچون خانواده، مدرسه و نظام‌های مراقبتی معنای خود را از دست داده‌اند.
ادامه مطلب
نقش زنان در مدیریت و مقابله با پیامدهای انتشار ویروس کرونا در ایران
نیمی از جمعیت جامعه جهانی را زنان تشکیل می‌دهند؛ بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط آکسفام ( بزرگترین سازمان بین‌المللی امدادرسانی برای ریشه‌کن‌کردن فقر، گرسنگی و بی‌عدالتی)، زنان دنیا بیش از ۶۶% کار در جهان را به عهده دارند. آنها حدود ۵۰% غذای جهان را تولید می‌کنند اما ۱۰% درآمد و تنها ۱ % دارایی جهان سهم‌شان شده است. اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد که ویروس کووید- ۱۹ بیشتر مردان را اسیر خود کرده است.
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا (۱۴)
اثر ویروس کرونا بر فرهنگ جوامع عربی
روش‌های انتقال کرونا ویروس بسته به نوع کروناویروس، متفاوت است. در برخی از موارد روش‌های انتقال بیماری از انسان به انسان شبیه بیماری آنفلوانزا از طریق سرفه و عطسه است. در هر حال انسانها نمی‌توانند در برابر ویروس خطرناک کرونا مقاومت کنند، و همچنان به آنچه که به آن عادت کرده‌اند و به سنن روزمره و آداب و رسوم خود که قرن‌ها شناخته‌اند، پایبند مانده و آنها را انجام و اجرا کنند. این نخستین بیماری همه‌گیردر تاریخ بشریت نیست که باعث می‌شود افراد مجبور شوند بخش اعظمی از آنچه را به‌طور خودکار انجام می|دهند تغییر دهند.
ادامه مطلب
آسیب‌های کرونا در گردشگری و راهکارهای برون‌رفت از آن
در حال حاضر و با شیوع کرونا، کسب و کارها و فعالیت¬های صنعت گردشگری و هتل‌داری با بحران شدیدی مواجه شدند و در حال ورشستگی هستند. همه‌گیری ناشی از ویروس کرونا، همه جهان را تغییر داده و نه فقط در کوتاه‌مدت، بلکه اثراتی بلندمدت خواهد داشت.
ادامه مطلب
کرونا و مباحث آخرالزمانی مرتبط
این روزها در ایام بیماری منحوس کرونا مقالات و یادداشت‌های زیادی پیرامون ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی این بحران نوشته شده است.
ادامه مطلب
کرونا، نابرابری و ایده دولت: تحلیلی بر داده‌های مرکز افکار سنجیِ ایسپا در حوزه اثرات اقتصادی کرونا
از زمان شیوع کرونا در سطح جهان با مجموعه بزرگی از توصیه‌های بهداشتی و رفتاری مواجه بوده‌ایم. حجم وسیعی از تبلیغات و آموزش‌ها در حال انجام است و جامعه آماج مجموعه بزرگی از پیام‌های بهداشتی و دستورالعمل‌های رفتاری است.
ادامه مطلب
کرونا و مرئی شدن آسیب های اجتماعی
فراگیری یک پدیده زیستی- پزشکی در سطحی وسیع، آن را به مساله‌ای اجتماعی تبدیل می‌کند و لذا بارگذاری آن در ساحت اجتماعی، سویه‌ها و ابعاد پیدا و پنهانی به خود می‌گیرد و هرگونه غفلت از وجوه متعدد و چندگانه آن، به پیچیدگی بیش از پیش مساله مذکور افزوده و مواجهه با آن را سخت و گاهی غیرقابل جبران می‌کند. در ماجرای همه‌گیری ویروس کرونا نیز همین قاعده، کاربست فراوانی یافته است و اکنون با گذشت بیش از دو ماه از ورود اعلام شده آن به جامعه ایران، شاهد آشکار شدن وجوه مغفول مانده دیگری از این پدیده هستیم.
ادامه مطلب
معلولیت و فاصله اجتماعی
شیوع ویروس کرونا و لزوم حفظ فاصله فیزیکی منجر به آسیب‌دیدن حیات اقتصادی و زیستی بسیاری از افراد جامعه شد. فضای مجازی امکانی برای رؤیت¬پذیر‌شدن این گروهها را فراهم نمود.
ادامه مطلب
کرونا و هرم نیازهای مازلو
نیاز یک مفهوم عمومی است که در زمینه‌های مختلف، کاربرد نسبتاً وسیعی دارد و تعریف‌های متعددی که از آن ارائه می‌شود، اگرچه همگی به‌نوعی یک مفهوم یا احساس مشترک را انتقال می‌دهند، از مناظر و ابعاد مختلف و گاه متفاوتی به آن می‌نگرند.
ادامه مطلب
مواجهه با دین در ایام پساکرونایی
حکایت دین همچنان باقی است
اگر آدمِ ابوالبشر را نخستین انسان روی زمین فرض کنیم او به تعبیر کتب مقدس اولین پیامبر خدا بوده است. بگذریم که پیرامون معصومیت و نبوت او سخن‌ها رفته اما با این فرض تردیدی نیست که بشر پیامبرانه سربرآورده و دیندار بوده است.
ادامه مطلب
آینده جهان چگونه خواهد بود؟
شیوع کرونا؛ گسترش اقتدارگرایی بین‌المللی یا مردم سالاری؟
ذهن بشر همواره درگیر یک پرسش دشوار بوده است. آینده جهان چگونه خواهد بود؟ پیش‌بینی آینده مستلزم تحلیل شرایط حال و گذشته تاریخ بشریت است؛ تغییرات مکرر و روزافزون تکنولوژی و ارتباطات در سال‌های اخیر موجب دشوار شدن هر چه بیشتر پیش‌بینی شرایط آینده شده است. حال شیوع ویروس کرونا، جهان پیش رو را دو چندان مبهم و غیرقابل تصور ساخته است. با این حال دانش موجود و تجارب گذشته، ما را در تحلیل نسبی شرایط آینده جهان یاری می‌کند. در ادامه بخشی از پدیده‌های قابل پیش‌بینی که باید مدنظر سیاستمداران، اقتصاددان و خط مشی‌گذاران قرار گیرد، تشریح می‌شود.
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۱۳)
صنعت سینما و هنر مجازی در جهان پساکرونا
هرچند امروزه با بسته‌شدن اماکن فرهنگی از جمله سینماها، امکان حضور فیزیکی و محسوس از مخاطبان گرفته شده، به کمک دنیای مجازی، نحوه حضور مخاطب به‌صورت مجازی تغییر یافته است که گاهی این حضور مجازی، بسیار پررنگ‌تر و پرشورتر از دنیای واقعی است، چراکه به‌دلیل ویژگی‌های دنیای مجازی، ازجمله مکان‌مند و زمان‌مند نبودنِ آن، افراد بسیاری می‌توانند در زمان‌های مختلف از آن بازدید کنند. اما به‌نظر می‌رسد ما در حین گذار به جهان پسا کرونایی هستیم و در حال تجربه شکل‌گیری صنعت هنریِ جدیدی هستیم که ادراک ما را از مفاهیم فرهنگ و هنر تغییر می‌دهد و البته سبک زندگی انسانها هم تغییر می‌یابد. فرهنگ و به‌خصوص هنر، در جهان درحال‌گذرِ پساکرونایی، به‌صورت مجازی شکل یافته است.
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۱۲)
بسته‌شدن و بازگشایی بارگاه‌ها در مواجهه با شیوع کرونا
جبار رحمانی (انسانشناس؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم؛ عضو شورای علمی دفتر مطالعات فرهنگی) در این نوشتار می خواهم به نسبت بین تعطیلی و بازگشایی بارگاه های مقدس و زیارتگاه ها با بحران کرونا بپردازم. مسئله اصلی انست که چرا تعطیلی یا بازگشایی بارگاه های مقدس به یک مسئله مهم در جامعه دینی ما بدل شده است و این میزان واکنش مثبت یا منفی نسبت بدانها شکل گرفته است. برای پاسخ به این پرسش باید این مسله را در بستر جامعه و فرهنگ امروز ایران مورد توچه قرار داد و آن را نه ذیل سیطره نهاد رسمی دین، بلکه در جریان زندگی مردم اولویت های ذهنی و عینی آنها باید مودر توجه قرار داد. از این منظر نسبتی معنادار میان بارگاه ها و سایر ساحت های محوری در زندگی روزمره مردم، مانند مگامالها وجود دارد که در این متن بدان خواهیم پرداخت.
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۱۱)
کرونا و افکار عمومی
در روزهای اخیر، گزارش دو نظرسنجی در ایران منتشر شده است. یکی از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و دیگری از سوی گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. در ادامه، به این دو نظرسنجی و نتایج آنها نگاهی خواهیم داشت.
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۱۰)
این نیز نگذرد...
آنچه در این جستار آمده است، صرفا مواضع نویسنده آن است و مواضع دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی محسوب نمی‌شود. این دفتر، آماده انتشار نقدهای وارد بر این جستار است.
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۹)
بحران کرونا، آموزش مجازی و بازتولید نابرابری
جبار رحمانی (عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم؛ عضو شورای علمی دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی)
ادامه مطلب
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران (۸)
مهم‌ترین شگرد‌های خبررسانی در جنگ روانی با محوریت «کرونا»
در حال حاضر شیوع ویروس «کرونا کووید ۲۰۱۹» به مهم‌ترین مسأله جامعه جهانی تبدیل شده است. در این شرایط طبیعتا مردم خواهان آگاهی از مسائل مربوط به این بیماری جدی و خطرناک‌اند. در چنین شرایطی معمولا تشنگی زیادی برای دریافت اطلاعات وجود دارد و بسیاری از افراد تلاش می‌کنند از راه‌های گوناگون به اخبار بیشتری درباره این موضوع دسترسی پیدا کنند تا از سطح ابهام و ناآشنایی نسبت به آن کاسته شود.
ادامه مطلب