«محمد زینالی اناری»، پژوهشگر علوم اجتماعی در اردبیل در کتابی با نام «راز کرونای ایرانی» ضمن مروری کوتاه بر ظهور و بروز کرونا در ایران، تفاوت‌های آن را با سایر کشورها بررسی کرده است.
به نظر می‌رسد آنچه در مورد جامعه ایران شاهد هستیم نه کاهش میزان دینداری بلکه تغییر نوع دینداری مردم به ویژه نسل‌های جوان‌تر جامعه است. به نظر نگارنده حرکت به سوی مدرن‌شدن جامعه و به تبع آن افزایش سطح تحصیلات، شهرنشینی و ظهور رسانه‌های جدید است که نسبی‌گرایی در تفسیر و فهم دین را به همراه آورده است. با این حال لازم است برای بررسی تحولات جدیدتر در حوزه دینداری لازم است پیمایش‌های علمی طراحی و مجددا اجرا شود تا وضعیت حال حاضر دینداری جامعه دقیق‌تر برآورد شود.
در یک جمع‌بندی می‌توان به پرسش‌های آغازین رجعت کرد. آیا مردان باید از حقوق زنان دفاع کنند؟ بلی! این امر در قالب «کنشی همدلانه» به کیفیت زیست جمعی می‌انجامد. کنشی که هم توجیه ساختاری دارد، هم توجیه فلسفی، هم توجیه کارکردی. مرز این دفاعیه کجاست؟ اقالیم انسانیت آنجا که جنسیت کمرنگ می‌شود! چگونگی این امر در «عرصه عمومی» تعریف می‌شود و با «مفاهمه» تقویت خواهد شد. در واقع مفاهمه اهرم اصلی این تعامل است. چنان مهم که هر گونه تعاملی بدون مفاهمه جنسیت‌ها-احتمالا- به تضاد خودش خواهد انجامید! همگی باید به این امر یاری برسانند. باید این مسیر تمدن‌گرا را با همراهی یکدیگر طی کنیم. همراهی توام با محبت و عاری از خشونت!
در حال حاضر جامعه ایران با کاهش نرخ جایگزینی جمعیت مواجه است به عبارت دیگر نسل جایگزین تولید نمی‌شود و تجدید نسل در کشور کاهش یافته است. توزیع جمعیت نیز در کشور نامساعد و تجدید نسل گاها در زمان یا مکان مناسب انجام نمی‌شود. درواقع تحولات جمعیتی ایران از حیث جایگزینی جمعیت خطرناک است.
با شروع موج سوم کرونا نقش رسانه‌ها در تولید محتوا و آموزش به مردم برای رعایت پروتکل‌ها و نکات بهداشتی اهمیت خاصی دارد. البته باید به این نکته توجه داشت که رسانه‌ها در خلأ عمل نمی‌کنند و بخشی از ساختار بزرگتر هستند. به همین دلیل لازم است آموزشی که رسانه‌ها می‌توانند به مخاطبان بدهند ادامه یک سیاستگذاری باشد نه در تناقض با آن. آمادگی برای شرایطی مانند شیوع بیماری کرونا چندین متغیر دارد و رسانه‌ها تنها یکی از این متغیرها هستند. اگر همه متغیرها با هم و هماهنگ با هم عمل کنند می‌توانیم انتظار داشته باشیم هرکدام سهم خودشان را ایفا کنند و مؤثر باشند اما رسانه‌ها به تنهایی نمی‌توانند معجزه کنند.
سرمنشاء تشکیل آسیب‌های اجتماعی، به اختلال در کارکرد نهادها برمی‌گردد؛ یعنی نهادها دیگر نتوانند کار کنند، خانواده کارآیی خود را از دست بدهد، مدرسه خوب کار نکند، کارکرد رسانه، اقتصاد و نهادهای مدنی مختل شود و ... این وضعیت در مختصرترین بیان یعنی اختلال در کارکرد نهادی است؛ یعنی نهادها ناکارکرد و یا بد کارکرد می‌شود.
آمار مراجعات حضوری و غیرحضوری افراد به مطب روانپزشکان و روانشناسان و همچنین کلینیک‌های سلات روان افزایش یافته است، با تاکید بر اهمیت تقویت مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ارتقای روحیه حمایت‌های اجتماعی در زمان بحران، گفت: این حمایت‌ها در اوایل شیوع بیماری بسیار پر رنگ بود اما به دنبال طولانی شدن دوره بحران کاهش پیدا کرد، در حالی که این قصه ممکن تا چندین ماه دیگر ادامه داشته و ضعیف شدن این حمایت‌ها نگران کننده است.
تعامل بین مردم و دولت می‌تواند به کاهش یا ریشه‌کنی این بیماری کمک کند؛ اگرچه دولت وظیفه تامین دارو، نیروی درمانی و... دارد اما با توجه به شرایط موجود بیشترین مسئولیت برعهده «مردم» است.
بر اساس تحلیل می‌توان گفت که اگر فقر و ناداری و بیکاری گسترش پیدا کند به‌طور طبیعی و همزمان هم منافع سرقت را برای فرد بالا می‌برد و حتی ضرورت و هم هزینه‌های آن را کم می‌کند. یک کارمند یا کارگری که شغل خوبی یا حتی بخور و نمیری دارد، کمتر انگیزه یا نیاز پیدا می‌کند که دست به سرقت بزند به ویژه که می‌ترسد.
کتاب کرونا و جامعه ایران سویه‌های فرهنگی و اجتماعی به کوشش، محمد سلگی، داریوش مطلبی، اسماعیل غلامی پور در تابستان ۱۳۹۹ از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.
قتل رومینا زمانی می‌تواند موجب تغییرات فرهنگی در این منطقه شود که در سطح ساختاری، الزامات حقوقی و قانونی مناسبی اتخاذ شود تا نه تنها تسهیل‌کننده‌ای برای وقوع چنین رخدادهایی فراهم نباشد بلکه بازدارنده‌های حقوقی و قانونی محکمی نیز وجود داشته باشد تا جلوی قتل‌های ناموسی، خشونت‌های خانگی، فرار دختران، ازدواج زودهنگام و کودک‌همسری گرفته شود.
قتل یک پدیده چندوجهی و دارای ابعاد روانی، اجتماعی، اقتصادی و...است. نکته مهم این است که قتل اخیر را باید در ساختار اجتماعی معنی کرد چرا که افراد درون ساختارها اقدام به قتل میکنند و قتل با سرمایه فرهنگی و اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارد.
جمعیت هر کشور باید با یک تعادل و توازن درونی و بیرونی همراه باشد که جمعیت بتواند به استحکام و بقای نظام اجتماعی کمک کند. نگاه سیاست‌های ابلاغی رهبری هم به این متعادل‌سازی کمی و کیفی جمعیت دوخته شده است. یعنی هم به رشد کمی جمعیت توجه می‌کند که کشور دچار پیری و کمبود نیروی انسانی نشود، از طرف دیگر، به افزایش امید به زندگی، رونق سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، کاهش آسیب‌های اجتماعی و حتی بازتوزیع جمعیت در پهنه کشور توجه می‌کند.
جامعه‌شناس فرانسوی آلن تورن، متولد ۱۹۵۲، جز معدود متفکران برجسته غربی است که هم‌عصر نسل طلایی جامعه‌شناسی بوده است. او به‌خاطر نقد جامعه‌شناسی کلاسیک مشهور شد. وی در کتابش به نام «پایان جوامع» بر این باور است که در عصر جهانی شدن، نهادهای مختلف اجتماعی همچون خانواده، مدرسه و نظام‌های مراقبتی معنای خود را از دست داده‌اند.
نیمی از جمعیت جامعه جهانی را زنان تشکیل می‌دهند؛ بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط آکسفام ( بزرگترین سازمان بین‌المللی امدادرسانی برای ریشه‌کن‌کردن فقر، گرسنگی و بی‌عدالتی)، زنان دنیا بیش از ۶۶% کار در جهان را به عهده دارند. آنها حدود ۵۰% غذای جهان را تولید میکنند اما ۱۰% درآمد و تنها ۱ % دارایی جهان سهم‌شان شده است. اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد که ویروس کووید- ۱۹ بیشتر مردان را اسیر خود کرده است.
