آرشیو اخبار

کرونا و مرئی شدن آسیب های اجتماعی

فراگیری یک پدیده زیستی- پزشکی در سطحی وسیع، آن را به مساله‌ای اجتماعی تبدیل می‌کند و لذا بارگذاری آن در ساحت اجتماعی، سویه‌ها و ابعاد پیدا و پنهانی به خود می‌گیرد و هرگونه غفلت از وجوه متعدد و چندگانه آن، به پیچیدگی بیش از پیش مساله مذکور افزوده و مواجهه با آن را سخت و گاهی غیرقابل جبران می‌کند. در ماجرای همه‌گیری ویروس کرونا نیز همین قاعده، کاربست فراوانی یافته است و اکنون با گذشت بیش از دو ماه از ورود اعلام شده آن به جامعه ایران، شاهد آشکار شدن وجوه مغفول مانده دیگری از این پدیده هستیم.

گزارش نشست علمی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران

نشست «بررسی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوع ویروس کرونا در ایران»، به‌صورت ویدئوکنفرانس و با همکاری معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی و شورای عالی انقلاب فرهنگی، با حضور دکترسید سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی، دکترسید ضیاء هاشمی، مدیرعامل خبرگزاری ایرنا، حجت‌الاسلام دکتر غلامرضا صدیق اورعی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی، حجت‌الاسلام دکتر سیدمحمد هاشمیان، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و دکتر موسی عنبری، دانشیار دانشگاه تهران چهارشنبه، ۲۱ اسفند ماه ۱۳۹۸ در معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی برگزار شد.

معلولیت و فاصله اجتماعی

شیوع ویروس کرونا و لزوم حفظ فاصله فیزیکی منجر به آسیب‌دیدن حیات اقتصادی و زیستی بسیاری از افراد جامعه شد. فضای مجازی امکانی برای رؤیت¬پذیر‌شدن این گروه‎ها را فراهم نمود.

کرونا و هرم نیازهای مازلو

نیاز یک مفهوم عمومی است که در زمینه‌های مختلف، کاربرد نسبتاً وسیعی دارد و تعریف‌های متعددی که از آن ارائه می‌شود، اگرچه همگی به‌نوعی یک مفهوم یا احساس مشترک را انتقال می‌دهند، از مناظر و ابعاد مختلف و گاه متفاوتی به آن می‌نگرند.

حکایت دین همچنان باقی است

اگر آدمِ ابوالبشر را نخستین انسان روی زمین فرض کنیم او به تعبیر کتب مقدس اولین پیامبر خدا بوده است. بگذریم که پیرامون معصومیت و نبوت او سخن‌ها رفته اما با این فرض تردیدی نیست که بشر پیامبرانه سربرآورده و دیندار بوده است.

شیوع کرونا؛ گسترش اقتدارگرایی بین‌المللی یا مردم سالاری؟

ذهن بشر همواره درگیر یک پرسش دشوار بوده است. آینده جهان چگونه خواهد بود؟ پیش‌بینی آینده مستلزم تحلیل شرایط حال و گذشته تاریخ بشریت است؛ تغییرات مکرر و روزافزون تکنولوژی و ارتباطات در سال‌های اخیر موجب دشوار شدن هر چه بیشتر پیش‌بینی شرایط آینده شده است. حال شیوع ویروس کرونا، جهان پیش رو را دو چندان مبهم و غیرقابل تصور ساخته است. با این حال دانش موجود و تجارب گذشته، ما را در تحلیل نسبی شرایط آینده جهان یاری می‌کند. در ادامه بخشی از پدیده‌های قابل پیش‌بینی که باید مدنظر سیاستمداران، اقتصاددان و خط مشی‌گذاران قرار گیرد، تشریح می‌شود.

پیامدهای کرونا بر جهان اسلام

در اوج تعطیلی برخی مناسک دینی جمعی و در آستانه ماه مبارک رمضان، جناب آقای دکتر فقهی‌زاده، معاون محترم قرآن و عترت وزارت ارشاد، فرصتی را در اختیار ما قرار دادند تا در گفت‌وگو با ایشان دیدگاه‌هایشان را درخصوص پیامدهای شیوع ویروس کرونا و تأثیر آن بر مناسک دینی در جهان اسلام جویا شویم.

دانشگاه و انجمن‌های علمی دانشجویی چه نقشی در حل مشکلات کشور دارند؟

اولین نقش انجمن‌ها معرفی بهتر رشته مربوطه به دانشجویان مشغول به تحصیل در آن است. دانشجویان باید اول بدانند که در چه رشته‌ای مشغول به تحصیل‌اند، چه مهارت‌هایی برای آن باید کسب کنند و چه آینده‌ای در آن رشته در انتظارشان است. نکته بعدی اما، پر کردن حفره‌هایی در آموزش است که شاید دانشگاه به آن‌ها توجهی نداشته است؛ نخست همان بحث مهارت‌ها که اول معرفی و سپس تدریس آن‌هاست و دوم ایجاد انگیزه در فعالیت علمی پیرامون آن رشته؛ شاید تعدد فعالیت‌های اعضای یک انجمن علمی، سایرین را نیز تحریک کرده و جمعی را برای حرکت در مسیر علم‌آوری در آن حوزه علمی ترغیب کند! یک انجمن علمی باید دانشجویان را به رشته‌شان علاقه‌مندتر کرده و با وجود نقص‌های فعلی موجود در آموزش‌های دانشگاهی، فرصت کسب مهارت‌های بیشتر در این حوزه را برایشان فراهم کند.

«پساکرونا» تعبیری مبهم و اغواگر است

گمانه‌زنی‌های مختلفی هم نیز درباره تأثیرات فرابهداشتی و فرااقتصادی کرونا مطرح شده است؛ اصطلاح پساکرونا متداول شده و صاحب‌نظران و افراد مختلف از اقشار گوناگون درباره وضعیت معرفت و سیاست و فرهنگ و روابط بین‌الملل و به‌طور کلی اوضاع انسان و جهان در پساکرونا و حتی همین حالا سخن می‌گویند. بعضی معتقدند که کرونا نظم جدید و کاملاً متفاوتی را پایه‌گذاری خواهد کرد و مسائلی از این دست. در این زمینه با پرویز امینی استاد دانشگاه و جامعه‌شناس سیاسی به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا نظرات او را در این باره جویا شویم. او فرضیات مطرح‌شده را به دو دسته تقسیم و آنها را تحلیل کرده است. آنچه در ذیل می‌آید متن مشروح گفت‌وگوی تسنیم با پرویز امینی است:

کرونا چه آینده‌ای را پیش‌روی ما گذشته است؟

کرونا در حالی در ابتدای ۲۰۲۰ بر دنیا سایه گسترانده بود که ۲۰۱۹ با جنبش‌های اعتراضی گسترده‌ای در سراسر دنیا به پایان رسیده بود. سالی که تجربه‌های خونین زیادی در خیابان‌های شهرهای مختلف دنیا داشت و همه‌گیری اعتراضاتش شهرهای زیادی را در بر می‌گرفت. از شیلی و هنگ‌کنگ تا لبنان و عراق و در مقاطعی هم خیابان‌هایی در ایران؛ اما همان‌طورکه اعتراضات مردمی در شهرهای زیادی در حال ویروسی‌شدن بود، یک‌باره یک همه‌گیری ناشناخته دکمه توقف بسیاری از امور از جمله اعتراضات مردمی را هم زد. ذات ابتلا به این بیماری که همه را مجبور کرده بود زندگی با فاصله‌ای از یکدیگر را تجربه کنند، عملا امکانی برای ادامه اعتراضات نگذاشت. در این میان دولت‌ها هم چندان از سیاست‌های خود عقب‌نشینی نکردند؛ معترضان که به خانه‌های‌شان رفتند، طرف دیگر ماجرا در زمین بدون مبارز به تاخت‌وتاز پرداخت. این موضوع دست‌مایه گفت‌وگویی با «ناصر فکوهی»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه شد تا با او درباره تأثیر کرونا بر اعتراضات اجتماعی و همچنین آینده اعتراضات مدنی در دنیای بعد از کرونا حرف بزنیم.

فعالیتهای خودجوش در ایران بی‌نظیر است

کرونا با توجه به اینکه تمام ساحات زندگی ما را دچار تغییر کرده است می‌تواند به عنوان یک پدیده اجتماعی تلقی شود. از تغییراتی که در سبک زندگی ما ایجاد کرده تا تغییراتی که در مناسبات اجتماعی و… شاهد هستیم. در گفت‌وگو با «تقی آزادارمکی»، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، به بررسی ابعاد جامعه شناختی بحران کرونا در ایران پرداختیم.

صنعت سینما و هنر مجازی در جهان پساکرونا

هرچند امروزه با بسته‌شدن اماکن فرهنگی از جمله سینماها، امکان حضور فیزیکی و محسوس از مخاطبان گرفته شده، به کمک دنیای مجازی، نحوه حضور مخاطب به‌صورت مجازی تغییر یافته است که گاهی این حضور مجازی، بسیار پررنگ‌تر و پرشورتر از دنیای واقعی است، چراکه به‌دلیل ویژگی‌های دنیای مجازی، ازجمله مکان‌مند و زمان‌مند نبودنِ آن، افراد بسیاری می‌توانند در زمان‌های مختلف از آن بازدید کنند. اما به‌نظر می‌رسد ما در حین گذار به جهان پسا کرونایی هستیم و در حال تجربه شکل‌گیری صنعت هنریِ جدیدی هستیم که ادراک ما را از مفاهیم فرهنگ و هنر تغییر می‌دهد و البته سبک زندگی انسان‌ها هم تغییر می‌یابد. فرهنگ و به‌خصوص هنر، در جهان درحال‌گذرِ پساکرونایی، به‌صورت مجازی شکل یافته است.

بسته‌شدن و بازگشایی بارگاه‌ها در مواجهه با شیوع کرونا

جبار رحمانی (انسانشناس؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم؛ عضو شورای علمی دفتر مطالعات فرهنگی) در این نوشتار می خواهم به نسبت بین تعطیلی و بازگشایی بارگاه های مقدس و زیارتگاه ها با بحران کرونا بپردازم. مسئله اصلی انست که چرا تعطیلی یا بازگشایی بارگاه های مقدس به یک مسئله مهم در جامعه دینی ما بدل شده است و این میزان واکنش مثبت یا منفی نسبت بدانها شکل گرفته است. برای پاسخ به این پرسش باید این مسله را در بستر جامعه و فرهنگ امروز ایران مورد توچه قرار داد و آن را نه ذیل سیطره نهاد رسمی دین، بلکه در جریان زندگی مردم اولویت های ذهنی و عینی آنها باید مودر توجه قرار داد. از این منظر نسبتی معنادار میان بارگاه ها و سایر ساحت های محوری در زندگی روزمره مردم، مانند مگامالها وجود دارد که در این متن بدان خواهیم پرداخت.

تحولات پسا کرونا؛ گسست یا پیوست؟

کرونا- چه ریشه طبیعی داشته باشد و چه دست‌ساز چین یا آمریکا یا روسیه یا هر قدرت آشکار و پنهان دیگری باشد- تا کنون توان بسیاری از پارادایم های فعلی در صیانت از بشر را با پرسش جدی مواجه کرده است و هر چه به‌طول بینجامد آثار وسیعتری بر نظم فعلی جهان بر جای خواهد گذاشت.

اثر کرونا ویروس بر نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی

کرونولوژی کرونا ـ داعش و آموزه های آن

در این فشار ، فساد و بداخلاقی آنچه هم, چون مصیبت سازی داعش در محاسبه نداشته و ندارند ظرفیت ها و ظرفیت سازی های نوینی است که این تیر خصم را نیز علی رغم رنج هایش، خنثی ساخته و می‌سازد به رغم تحریم در دارو، تجهیزات پزشکی و... نیروهای به معنای واقعی مجاهد در صف سلامت خوش درخشیدند. تولیدکنندگان داخلی و شرکت های دانش بنیان همتی مضاعف کردند ضعف و تهدید را در سال جهش تولید به فرصت مبدل و تاحد توان جبران نمودند.

کرونا و افکار عمومی

در روزهای اخیر، گزارش دو نظرسنجی در ایران منتشر شده است. یکی از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و دیگری از سوی گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. در ادامه، به این دو نظرسنجی و نتایج آنها نگاهی خواهیم داشت.

به‌سوی دانشگاه فضیلتمند

گزیده کتاب به سوی دانشگاه فضیلتمند * نویسنده: جان نیکسن * مترجم: امیرحسین خداپرست * ناشر: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی * قطع: رقعی * سال انتشار: ۱۳۹۸ * نوبت چاپ: اول * تعداد صفحات: ۲۸۷ * قیمت: ۳۹۰.۰۰۰ ریال * گزیده‌نویسی: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی * تعداد صفحات گزیده: ۳۳ صفحه

آموزش عالی در روزگار کرونا

اگر بتوان چیزهایی خوبی در بحران کنونی یافت، یکی از تغییرات، می‌تواند تشویق به تغییر در کسانی باشد که در برابر فناوری نوینِ رسانه‌های دیجیتال مقاومت می‌کنند، خواه در این زمینه آموزش ببینند و خواه نبینند. دانشگاهیانِ بسیاری از یونان، ایتالیا، قبرس و بریتانیا، نشان دادند که آموزش آنلاین تجربه جدیدی است که به دانشگاهیانِ ناآماده تحمیل شده است. این امر ممکن است آنها را قادر به عبور از روش‌های کهنه و قدیمی کند.